Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wywodzącesięzempirii,społecznelubosobowościowecechyludzi,leczponad-
społeczne,pozametafizyczne,abstrakcyjneczłowieczeństwo,któresprowadzasię
doposiadaniaprzezkażdąjednostkęnaturalnychiniezbywalnychpodstawowych
prawpodmiotowych.Definicjaczłowieczeństwawtymwypadkuczerpiezfilozofii
I.Kantaizdoktrynyliberalnej.Pojęciegodnościwywodzisięzkonstytutywnej
zdolnościczłowiekadodokonywaniawyborówmoralnychidoponoszeniaod-
powiedzialnościzatewybory.„Samatazdolność,niezaśsposób,wjakijej[lu-
dzie]używają,czyniichrównymiwgodności;[...]człowieczeństwotakwłaśnie
określonejestczymśgodnymszacunkuatymsamym–każdemuczłowiekowi
zosobnanależnyjestszacunek”(Kołakowski,1997,s.24).Ztegonależnegodla
każdejjednostkiszacunkuwynikająprawaokreślonenegatywnie,którenajogól-
niejmożnawyrazićjakozakaz„zniewolenia”,czyli–powołującsięnaliberalną
koncepcjijednostki–prawodopewnegozakresuosobistejwolności(wolności
negatywnej),którejgranicynikt(władzapaństwowa,wspólnota,drugiczłowiek)
niemożeprzekroczyć,ipozytywniejakoprawodo„godnego”życia,czylipewien
zakresprawspołeczno-materialnych(por.Śpiewak,2004).
Koncepcjaprawczłowiekajestzjednejstronywyrazemliberalnejtroskioza-
gwarantowanieprzestrzenidlaosobistejwolnościjednostki,zdrugiej–esencją
laickiegouniwersalizmurodemzOświecenia,którygłosizasadnicząrówność
wszystkichludzi.Takrozumianeprawaczłowiekastanowiątreśćkonwencjimiędzy-
narodowychopracowanychiuchwalonychpodrugiejwojnieświatowejwramach
ONZ(PowszechnaDeklaracjaPrawCzłowiekaz1948r.,MiędzynarodowePakty
PrawCzłowiekaz1966r.)iwramachkształtującejsięwspólnotyeuropejskiej
(EuropejskaKonwencjaoOchroniePrawCzłowiekaiPodstawowychWolności
z1950r.,EuropejskaKartaSocjalnaz1961r.).
Koncepcjaprawczłowiekabywakrytykowanaijakozasadamoralnaijako
zasadapolitycznaznastępującychpowodów:
−zewzględunaeuropejskiepochodzenieprawczłowiekauważanajestzaobcą
doktrynęetycznąprzezprzedstawicielikulturpozaeuropejskich,adomaganie
siępowszechnegoprzestrzeganiaprawczłowiekazawyrazeuropocentrycznego
imperializmukulturowego;
−
zewzględuna„deklaratywność”prawwniejzawartych,brakmożliwości
egzekwowaniaoraznato,żezawierarównieżprawasocjalne–zbytkosztowne,by
mogłybyćrealizowanepowszechnie14.
14„»Prawaczłowieka«mająpodobnągenezęjak»umowaspołeczna«;obaterminysąprzede
wszystkimfikcjąteoriipolitycznej[...].Odprawadeklarowania»praw«doichzakotwiczeniawprawie,
itymbardziejdoichrealizacjijestdługadroga.Postrzeganenegatywnie(czyliżeniebędziesięza-
braniaćichrealizacji)sązwykle»cost-free«;czyliniewymagająodwładzyżadnejaktywnejrealizacji.
Postrzeganepozytywniewymagają,opróczobowiązującejprawniedeklaracji,konkretnejrealizacji;
możetopociągaćzasobąwprostczypośrednio–niemałewydatkifinansowe”(Dokulil,2003).
32
