Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historia,ideaipraktyka.Źródłainspiracjibadawczych
ekonomistyCharles’a[Karola]Gide’a27,autorakoncepcjirzeczypospo-
litejspółdzielczej,najczęściejcytowanegowpierwszychrocznikach
„Społem”2;autorazagranicznego,teoretykakooperacjiErnestaPoisso-
na29,BernardaLavergne’a30,pracspółdzielcówniemieckich(np.Hansa
Müllera31),angielskichczybelgijskich.Ideeteadaptowalidopolskich
warunków.Zbiegiemczasuniektóreelementyideologiispółdzielczej
„Społem”ulegałyzmianie—naprzykładstosunekdorolipaństwa
wgospodarce,cowiązałosięzesłabnięciemznaczeniakoncepcjirze-
czypospolitejspółdzielczej32.
Próbacałościowegoujęciainstytucjitakiejjak„Społem”musiwięc
uwzględniaćsferęideiiideologii.Wwyborzeźródełstaramsiępoka-
zaćspółdzielczeidee„wdziałaniu”,próbującwyeksponować,jakbyły
onerozumiane,przekazywaneipowiązanezpraktykąspołeczną.Idee
bowiem,zgodnieztym,copiszehistorykRobertStuartwstudiumnad
francuskimmarksizmem,niedająsięjedyniesprowadzićdojęzyka,
jakimmówisięoświeciespołecznym,leczsążywączęściążyciaspo-
łecznegowdanejepoce:
Ideologiajestjęzykiem,alenietylkonim.Produkcja,rozpowszechnianie
ikonsumpcjareprezentacjispołecznychwpostacipamfletów,publicystyki
orazpodczasspotkańpublicznychustanawiająsfery„doświadczenia”nie
różniącesięcodoistotyodpraktykekonomicznychwfabrykachczyna
bazarach,egzekwowaniawładzypolitycznejwparlamentachczynakon-
gresachpartyjnych[…]żadenztychaspektówniedasięzredukowaćdo
„tekstów”lingwistycznychiwyjaśnićjedynieintertekstualnością33.
21
27JednazgłównychpracGide’aukazałasięwprzekładziepolskimjużnapoczątku
XXw.:Okooperatywachspożywczych,tłum.ZofiaKosiewiczówna,JanDmochowski,
KsięgarniaNaukowa,Warszawa1906.
2;Por.EdmundZalewski,WpływnaukiGide’anarozwójideologiipolskichspół-
dzielnispożywców,„Społem”1932,nr4,s.4-6.
29Por.ErnestPoisson,Rzeczpospolitaspółdzielcza,tłum.Z.Kmita,Wydawnictwo
WydziałuPropagandyZwiązkuPolskichStowarzyszeńSpożywców,Warszawa1921.
30BernardLavergne,Pierwszeństwospożywcy.Odnowienienaukspołecznychisys-
temuekonomicznegodziękipojęciuspożywcy,tłum.B.[Bolesław]Przegaliński,s.n.,
Warszawa1937.
31HansMüller,Teorjawalkiklasowejizasadaneutralnościruchuspółdzielczego,
„Społem”,Warszawa1910.
33RobertStuart,MarxismatWork.Ideology,ClassandFrenchSocialismduring
theThirdRepublic,CambridgeUniversityPress,Cambridge-NewYork1992,s.6.
