Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Niepodległość,inflacja,zjednoczenieruchu(1919-1926)
dzielnegourzęduspółdzielczego110:łącznikiemmiędzyspółdzielczością
apaństwemstałasięRadaSpółdzielcza,organrządowyprzyministrze
skarbu,wktóregoskładwchodziliprzedstawicieleróżnychodłamów
spółdzielczości,równieżmniejszościnarodowych.Radasprawowała
nadzórnadzwiązkamispółdzielczymiispółdzielniaminiezwiązkowy-
mi.Spółdzielniezaśnamocyustawyfunkcjonowałynapodstawowych
zasadachroczdelskich:1członek—1głos;podziałnadwyżkiwsto-
sunkudozakupów,anieudziałów;ograniczonawysokośćdywidendy;
niepodzielnośćfunduszuspołecznego(majątekpolikwidacjispółdziel-
nimiałbyćprzekazywanynacelepubliczneiniemógłbyćpodzielony
międzyczłonków,coujętowart.81,wywołującympóźniejszczególne
kontrowersje111);niezbywalnośćudziałów.Spółdzielniamogłamiećod-
powiedzialnośćograniczonąlubnieograniczoną.Najważniejszedecyzje
wjejramachnależałydoWalnegoZgromadzeniaczłonków;oprócz
ZarządumusiałafunkcjonowaćRadaNadzorcza,aczłonkowietych
dwóchciałniemoglibyćzesobąspokrewnieni(abyuniemożliwić
powstawanietzw.firmrodzinnych).Potwierdzono,żespółdzielniajest
zrzeszeniemosób,aniekapitałów,jakspółkaprywatna112.„Ogólnie
możnaocenićustawęjakoaktliberalny,odpowiadającypostulatom
samorząduspółdzielczego,stwarzającydobrepodstawydodalszego
rozwojuspółdzielczości—oceniałhistorykgospodarczyWładysław
Rusiński113.Mankamentyformalneustawystworzyłyjednakkoniecz-
nośćpóźniejszegowprowadzeniapewnychpoprawek.
Wkolejnychlatachnieobyłosiębezdebatnadkształtemusta-
wyikrytykizestronyczęścikółspółdzielczych.Ujawniłasiętu
wyraźnierozbieżnośćmiędzyZwiązkiem(któryprzybrałpoodzyska-
niuniepodległościnazwęZwiązekPolskichStowarzyszeńSpożywców)
aśrodowiskamibardziejkonserwatywnymi(główniebyłatospół-
dzielczośćkredytowatypuSchulze-Delitzsch),częściowozwiązanymi
59
110WładysławRusiński,Zaryshistoriipolskiegoruchuspółdzielczego,cz.2:1918-
-1939,ZakładWydawniczyCZSR,Warszawa1980,s.31.
111WankiecierozesłanejprzezKrajowąRadęSpółdzielcząw1921r.częśćzwiązków
spółdzielczychopowiedziałasięzazmianątegoartykułu.Zdecydowanieprzeciwkozmia-
nieopowiedziałosięwówczasTowarzystwoKooperatystówzWojciechowskimnaczele
(por.Wz,Historjawalkioart.81ustawyospółdzielniach,„RzeczpospolitaSpółdzielcza”
1923,nr10,s.422-433).
112WładysławRusiński,Zaryshistorii…,s.30.
113Tamże,s.31.
