Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8.Problempierwszeństwa
81
przezkonstruktywnekryteriaoniewątpliwieetycznymcharak-
terze.Intuicjonizmprzeczy,jakobyistniałojakieśużyteczne
iwyraźnerozwiązanieproblemupierwszeństwa;zajmęsię
terazpokrótceomówieniemtejsprawy.
8.Problempierwszeństwa
Jakwidzieliśmy,intuicjonizmpodnosikwestię,dojakie-
gostopniamożliwejestsystematycznewyjaśnienienaszych
przemyślanychsądówotym,cosprawiedliweiniesprawie-
dliwe.Wszczególnościutrzymuje,żeniesposóbznaleźć
konstruktywnegorozwiązaniaproblemuprzypisywaniawag
konkurencyjnymzasadomsprawiedliwościiżewostatecznym
rozrachunkumusimytupolegaćnanaszychintuicyjnychzdol-
nościach.Klasycznyutylitaryzmpróbuje,rzeczjasna,uniknąć
wogóleodwoływaniasiędointuicji.Jestkoncepcjąjednej
zasadyzjednymkryteriumostatecznym;problemprzypisy-
waniawagrozwiązuje,przynajmniejwteorii,poprzezodwo-
łaniesiędozasadyużyteczności.Milluważał,żemusibyć
tylkojednotakiekryterium,wprzeciwnymbowiemrazienie
byłobyrozstrzygnięciamiędzykonkurencyjnymikryteriami,
Sidgwickzaśszczegółowodowodził,żezasadautylitarystyczna
jakojedynamożeodegraćtęrolę.Twierdzilioni,żenaszesądy
moralnesąimpliciteutylitarystycznewtymsensie,żewobliczu
konfliktunakazówbądźideinieprecyzyjnychiniejasnychnie
mamyinnegowyjścia,jakprzyjąćpodejścieutylitarystyczne.
MilliSidgwickbyliprzekonani,żeodpewnegomomentu,
jeślichcemyuprościćiusystematyzowaćnaszesądy,musimy
dysponowaćjednązasadą22.Sposób,wjakitaklasycznadok-
22JeśliidzieoMilla,zob.:tenże,Systemlogiki,przeł.Cz.Znamierowski,
PWN,Warszawa1962,ks.VI,rozdz.XII,7,oraztenże,Utylitaryzm,przeł.
