Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
82
Częśćpierwsza.I.Sprawiedliwośćjakobezstronność
trynamierzysięzproblempierwszeństwaipróbujeuniknąć
odwoływaniasiędointuicji,jestbezsprzeczniejednymzeźró-
dełjejatrakcyjności.
Jakjużwspomniałem,niemaniczkoniecznościirracjo-
nalnegowodwoływaniusiędointuicjiwcelurozstrzygnięcia
kwestiipierwszeństwa;musimyuznaćmożliwość,żenieuda
sięwyjśćpozawielośćzasad.Bezwątpieniakażdakoncepcja
sprawiedliwościbędziemusiaławjakimśstopniupolegaćna
intuicji,jednakpowinniśmyuczynić,cownaszejmocy,by
ograniczyćbezpośrednieodwoływaniesiędonaszychprze-
myślanychsądów.Bojeśliludzieodmienniewyważajązasady
ostateczne,azapewneczęstotaksiędzieje,toichkoncepcje
sprawiedliwościsięróżnią.Przypisywaniewagstanowiistot-
ną,niezaśubocznączęśćkoncepcjisprawiedliwości.Jeślinie
potrafimywyjaśnić,jakzapomocąrozsądnychkryteriówetycz-
nychnależyokreślaćtewagi,kończysięmożliwośćracjonalnej
dyskusji.Intuicjonistycznakoncepcjasprawiedliwościto,moż-
nabyrzec,zaledwiepołowakoncepcji.Powinniśmyuczynić
wszystko,cownaszejmocy,bysformułowaćjasnezasadydla
problemupierwszeństwa,nawetgdybyniedałosięcałkowicie
wyeliminowaćichzależnościodintuicji.
Wkoncepcjisprawiedliwościjakobezstronnościrolaintuicji
zostajeograniczonanakilkasposobów.Ponieważcałasprawa
jestdośćtrudna,ograniczęsiędoparuuwag,którychpełny
sensstaniesięjasnydopieropóźniej.Pierwszakwestiawiąże
sięztym,żezasadysprawiedliwościtozasady,którezostałyby
wybranewsytuacjipoczątkowej.Sąoneefektemokreślonej
sytuacjiwyboru.Jakoistotyracjonalne,osobywsytuacjipo-
czątkowejuznają,żepowinnyrozważyćkwestiępierwszeństwa
M.Ossowska,w:Utylitaryzm.Owolności,wyd.2,WNPWN,Warszawa2005,
rozdz.V
,s.56n.CodoSidgwicka,zob.naprzykładjegoTheMethodsof
Ethics,ks.IV
,rozdz.IIiIII,którepodsumowująwiększączęśćargumentacji
zawartejwks.III.
