Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.WczesnenieadaptacyjneschematywkoncepcjiYounga
7.Zależność/Niekompetencja(Dependence/Incompetence)
Wyrażaprzekonanieosoby,żeniejestonawstanieskutecznieradzićsobiezco-
dziennymisytuacjamiiwymaganiamibezpomocyzestronyinnych.Przekonanie
toprowadzidopoczuciabezradności.Wmocnonasilonychschematachosobynie
sąwstaniesamodzielniepodjąćdecyzjianidokonaćtrafnegoosąduzewzglę-
dunabrakwystarczającychdotegokompetencji.Szerokooddziałującyschemat
obejmującydużespektrumsytuacjispołecznychiosobistychprowadzidointen-
sywnegoposzukiwaniakogoś,ktomentalnieprzejmierolęrodzica,pozwalając
nazłożenienaniegoodpowiedzialności.Samodzielnepodejmowaniedecyzji
możebowiem-wopiniiosóbzrozwiniętymschematem-prowadzićdolicznych
negatywnychkonsekwencji,częstonawetniejasnorozumianych,którejednak
budząsilnylęk.Konsekwencjetemogłybyćmodelowaneprzezrodzicaograni-
czającegosamodzielnośćdziecka,anastępniezinternalizowane6.Uniektórych
osóbschemattenmożebyćograniczonyiaktywowaćsiętylkowokreślonych
sytuacjach,wzależnościodtego,jakakompetencjabyłanajmocniejpodważana
wrodziniepochodzeniai
37
8.Porażka(Failure)
Istotąschematujestprzekonanieoponiesieniuporażki,zwłaszczawzakresie
osiągnięć.JestondośćbliskiznaczeniowoschematowiZależności,oilejednak
zależnośćobejmujecałośćfunkcjonowaniaosoby,otyleporażkaograniczona
jestdosferyzwiązanejzosiąganiemcelówszkolnych,zawodowych,sportowych.
Osobytakiewprzeszłościczęstodoświadczałynegatywnychinformacjizwrot-
nychodrodzicówlubnauczycieli,związanychzjakościąichdziałania,inie-
rzadkoinformacjatakadodatkowownosiładewaluującąocenęosoby(np.nbez-
nadziejnienapisałeśtęklasówkę,jesteśgłupi”).Szerokadewaluacja,odnosząca
sięniedocechyczykonkretnegodziałania,aledoosobyjakotakiej,prowadzi
doprzekonaniaobrakachwinteligencji,zaradności,kompetencji.Wpoczątko-
wymokresieotrzymywaniatakichinformacjidziecimogąstaraćsięstanąćna
wysokościzadania,podwajającwysiłki,takbyzadowolićrodzica/nauczyciela,
jednakzazwyczajniejesttomożliwe,ponieważopiekunnatychmiastpodnosi
poprzeczkę.Dzieckododatkowomawięcpoczucie,żezawiodło,ponieważnie
sprostałooczekiwaniom.Nabierarównieżpewności,żezawiedziewkażdymko-
lejnymmomenciezewzględunato,żestawianemuoczekiwaniasąpozajego
faktycznymimożliwościami.OsobyzeschematemPorażkizazwyczajstarająsię
unikaćwymagającychsytuacji,akiedyniejesttomożliwe-nieprzykładająsię
6Rodzicrobiącwszystkozadzieckoiczęstododającdotegoinformacjęngdybynieja,nie
poradziłbyśsobie”,modelujezachowanie,wktórymdzieckooczekujenaprzejęcieinicjatywy,
jednocześnieinternalizującprzekonanie,żenietylkonieumie,alenawetniepowinnopróbować
samodzielności.
