Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Epistemologiaapostmodernistycznyruchoporu
27
skłaniaćsiękutejsamejopinii,aczkolwiekbłędnej.Przekona-
nie,żezbieżnośćopiniipokrywasięzprawdą,jestwyznaniem
wiaryoptymisty,anieskładnikiemwłaściwejdefinicjiprawdy.
Mojedotychczasowereakcjeopierałysięnazałożeniu,żeopo-
nencipragnązrównaćnprawdę”wzwykłymsensietegosłowa
poprostuzmniemaniem.Społecznykonstruktywistamożejed-
nakwybraćinnąlinięargumentacji.Możeprzyznać,żepotoczne
pojęciedopuszczamożliwośćprawdybezkonsensusu,aleczyż
potocznegopojęcianiemożnazakwestionować?Możnatutaj
powołaćsięnaanalogięzjęzykiemmoralności.JohnL.Mac-
kie(1977)przyznał,żeludzienormalniezakładają,żeistnieją
faktymoralne,onjednakpoddałtorozpowszechnionezałożenie
krytyce.Zaprzeczyłistnieniufaktówmoralnychnwświecie”,
ponieważsąonenodmieńcami”wporównaniuzposłusznymi
faktamifizycznymi.Tegopokrojuteoretycymetaetykinazy-
wająsięnteoretykamisystematycznegobłędu”[errortheorist]13.
Analogicznie,konstruktywiścispołeczniwrodzajuBrunona
LatouraiSteve’aWoolgara(2020[1986])wydająsięteorety-
kamisystematycznegobłęduwsprawie(niezaobserwowanych)
przedmiotówifaktównaukowych.LatouriWoolgarprzyznają,
żeuczeniwierząwobiektywnefaktynaukowe,onijednaktę
wiaręodrzucają.Jedyne,cowedługnichnaprawdęistnieje,
13Dodajębrakującyworyginaleprzymiotniknsystematyczny”,ponie-
ważchodzituoteoriewyjaśniającepewneprawidłowościużyciajęzykajako
wcałościbłędne.Beztegododatkumożnabyłobypomyśleć,żechodzioteorie
wyjaśniająceniektórezastosowaniaprawidłowościjęzykowychjakobłędne.
Naprzykładkonstruktywizmspołecznyjestteoriąsystematycznegobłęduwtym
sensie,żekażdeużycienprawdy”uznajezabłędne.Natomiastnienależytak
nazywaćteorii,któratylkoniektóreużycianprawdy”uznajezabłędne,naprzy-
kładwwyrażeniundzisiejszeprawdysąjutrzejszymifałszami”.Innymisłowy
teoriesystematycznegobłędugłoszą,żewjakiejśsprawiemylimysięzawsze,
anietylkoczasami.PeterF.Strawsonzaliczałtakieteoriedonmetafizykirewi-
zjonistycznej”,wodróżnieniuodmetafizykiopisowej,ponieważzazwyczaj
postulująonesprostowaniebłęduzapomocąodpowiedniejreformyczyrewizji
języka,wtymwypadkuusunięciaterminunprawda”[przyp.tłum.].
