Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
przesycony,wskutkudziałaniaogniawyrzucazsiebieczęśćtegogazu,izmie-
niasięsamwniedokwasniższy,czylimniejposiadającykwasorodu.
Gdybyśmyzaśwstosunkupowyższymjak1do4,złączylikwasoródzsale-
trorodem:otrzymalibyśmypowietrze.
Takwięcprzezrozkładiskład,przekonaćsięmożemyoprzyrodzeniupo-
wietrza.[…]
Komentarz.FragmentpodręcznikaJózefaBełzy(1805-1888),profesorachemiiitechnologii
chemicznejwInstytucieGospodarstwaWiejskiegoiLeśnictwawMarymoncieorazSzkołyFarma-
ceutycznejwWarszawie.
Podręcznikpokazujeówczesnystanpolskiejterminologiinaukchemicznych,którakształto-
wałasięwłaśniewXIXw.,iktórąBełzawspółtworzył.Prześledzićmożnaróżnicemiędzyówcze-
snymadzisiejszymrozróżnianieminazywaniempojęćnaukowych,np.utożsamianowtedygaz
zpowietrzemiwkonsekwencjiodróżnianopowietrzeodpowietrzaatmosferycznego.Charaktery-
stycznymwykładnikiemstylunaukowegojestspecjalnaleksyka,dominacjaskupieńterminologicz-
nychorazdefiniowaniepojęć.
Wczęścidotyczącejterminologiiorazwtytułachpodanoodpowiednikiwjęzykunpaństwo-
wym”,czylirosyjskim.WładzarosyjskaobecnajestteżwzezwoleniucenzoraL.T.Tripplina
iwdedykacjinJaśnieWielmożnemutajnemuradcyCzetyrkin”.
Wjęzykuiortografiisąwahania:zakończymy-zakończemy;żywem-bezbarwnémitd.
WykładBełzynatensamtematdotarłdonasdrogąpośrednią,poprzeznotatkistudenta
(zob.239.WładysławMajewski,[NotatkizwykładuChemiaitechnologia]).
kamieńbrunatny‘braunsztyn,dwutlenekmanganu’
kwasoród‘tlen’
kwasorodek‘tlenek’
manganez‘mangan’
nazwisko‘nazwa’
niedokwas‘rodzajtlenku’
przypadkowaćsię‘odmieniaćsięprzezprzypadki’
przyrodzenie‘natura,istota,cechycharakterystyczne’
saletroród‘azot’
ukwasić‘utlenić’
wodan‘wodzian,hydrat’
wodoród‘wodór’
żywesrebro‘rtęć’
MarekCybulski
247.WładysławSyrokomla,[Przedmowa
wydawcy]
1854
DwiekoronacyeSasów,AugustaIIiAugustaIIIkrólówpolskich.Zewspółczesnegorękopismu
ogłosiłzprzedmowąikilkuobjaśnieniamiWładysławSyrokomla,Wilno1854,s.5-8.
MarekCybulski
