Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
20Zaburzeniaosobowościwmodelachmedycznychiwpsychologiiróżnicindywidualnych
-modelpodatności/skłonności(vulnerability)-istniejącewcześniejce-
chyosobowościczytemperamentupredysponująjednostkędozaburzeń
psychicznych,np.osobamającawysokiewskaźnikineurotyzmumożeroz-
winąćzaburzenialękowe;
-modelkomplikacji/blizny(complication/scar)-doświadczeniepew-
negorodzajupsychopatologiizostawiaposobieślad,zmieniającwkluczo-
wysposóbprzedchorobowefunkcjonowanieosobowości,np.obniżeniece-
chyotwartościnadoświadczeniawwynikuPTSD;
-modelpatoplastyczny-przedchorobowefunkcjonowanieosobowości
wpływanaekspresję,przebieg,dotkliwośćireakcjęnaleczeniezaburzenia,
np.zwiększoneprawdopodobieństwosamobójstwauosobyzezdiagnozo-
wanądepresją,któramajednocześnieniskipoziomhamowanianeuronal-
nego;
-modelspektralny-osobowośćipsychopatologiaobydwieczęścia-
mitegosamegociągłegolatentnegowymiaru,np.cecha„czujność”może
byćczęściąspektrumparanoicznegoiprzyparanoicznymzaburzeniuoso-
bowościnasilaćsiędopatologicznejpodejrzliwości.
Wliteraturzepojawiająsięteżmodeleuzupełniającepowyższąlistę,
choćmniejpopularnewbadaniachklinicznych(Shea,Yen,2005).Wmode-
lachniezależnościpokazujesię,żepowiązaniamiędzyosobowościąapsy-
chopatologiąartefaktamizwiązanymizczynnikamilosowymilubzespo-
sobamiposzukiwanialeczeniaiwśladzatymzcechamipróbybadawczej,
np.diagnozazaburzeniaosobowościidepresjizwiększaprawdopodobień-
stwaszukaniapomocywośrodkachwtensposóbczęściejosobaztakądia-
gnoząpodlegabadaniomnaukowym.Zkoleiwmodeluwspólnejprzyczy-
nytwierdzisię,żeiosobowości,ipsychopatologia,chociażrozwijająsię
niezależnie,mająwspólneprzyczyny,którepowinnybyćzidentyfikowane.
Modelepowiązańmiędzyosobowościąapsychopatologiąhipoteza-
mi,któretestujesięempirycznie.Żadenztychmodeliniejestuważanyza
właściwyczywystarczający,awramachkażdegoznichprowadzone
badania,którewprzypadkuróżnychzaburzeńprzynosząróżnewyniki.
Wprzypadkuzaburzeńosobowościtestowanyjestgłówniemodelpodatno-
ści(główniewwersjipodatność-stres,np.Paris,1998)orazmodelspek-
tralny(np.Millon,2011).
Kolejnytyppowiązańdotyczywymiarównormalnejosobowościizabu-
rzeńosobowości(OśIIDSM),któryrozważasięgłównieprzezwskazywa-
nie,żerzetelnośćistabilnośćdiagnozyosobowościlepszeprzymiarach
dymensjonalnych(Cloninger,2005;Southiin.,2010).Dowodzisię,żewy-
raźnegranicemiędzynormalnymipatologicznymfunkcjonowaniemoso-
bowościtrudnedouchwyceniawbadaniachistrukturaosobowości
(rozumianapsychometrycznie)jestpodobnawklinicznychinieklinicznych