Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2050Modelediagnozyzaburzeńosobowości
27
syfikacyjnejzaburzeńosobowości,wartoodwołaćsiędomodelikategorial-
nych,dymensjonalnychiprototypowych,wyodrębnionychnapodstawie
tego,wjakisposóbwyróżniasięzaburzeniapsychiczneijaksięonichmyśli
(por.Cierpiałkowska,2004;Gabińska,Niedźwiedzki,2009).Jednymznaj-
wyraźniejstawianychproblemówjestpytanieoto,czyklasyfikacjepowinny
byćkategorialne,czydymensjonalneiczyrozstrzygnięciedylematuma
miećcharakterpragmatyczny(zależnyodcelówklasyfikacji),esencjalistycz-
ny(odzwierciedlaćwłaściwościrzeczywistości),czyempiryczny(opieraćsię
nazebranychdanych-por.Zahar,Kendler,2010).
2.5.1.Modelekategorialne
Powszechnesystemyklasyfikacjimedycznych,czyliDSMiICD,wyko-
rzystująkategorialneujęciezaburzeńosobowościikorzystajązpodziałuna
typy,klasylubkategorieoddzielnepomiędzysobąiodrębneodnormal-
ności(tzw.założenieokategorialności-Jenseniin.,2006).Zakładasię,że
widealnejklasyfikacjikategoriepowinnybyćwzajemnierozłączne(dany
przypadeknależećmożetylkodojednejkategorii),jednorodne(wobrębie
kategoriiznajdowaćsięmusząelementypodobnedosiebie),asystemkate-
goriipowinienbyćwyczerpujący(każdajednostkaanalizypowinnaprzyna-
leżećdokategorii).Kategoriepowinnybyćteżniezależneodsiebie,choć
zpewnościąmogąbyćhierarchiczne(Frankfort-Nachmias,Nachmias,2001).
Woficjalnychklasyfikacjachkorzystasięmniejzideikategoriimonotetycz-
nych,gdziewszystkieprzypadkispełniająwszystkiekryteria,araczejzka-
tegoriipolitetycznych,gdzieminimalnaliczbakryteriówmusibyćspełnio-
na,abyprzypadeknależałdokategorii-por.Livesley,2001;Dowson,
Grounds,1995;Widiger,2001).Najczęściejposzczególnetypyzaburzeńoso-
bowościdefiniowaneprzezpewnąliczebnośćcech,okołoośmiu,zktó-
rychmniejszaliczebność,naprzykładpięć,jestniezbędna,abypostawić
diagnozędanegozaburzenia.Takisposóbkategoryzowaniasprawia,żekry-
teriategosamegozaburzeniamogąbyćspełnianenawielesposobów.Poli-
czononaprzykład,żekryteriazaburzeniaosobowościborderlinemożna
spełniaćnaponad200sposobów,więczróżnicowaniewewnątrzgrupowe
jestznaczne-osobyzsamądiagnoząmająodmiennąkonstelacjęcech
(Ortigoiin.,2010;Livesley,2001;WidigeriLowe,2010).Wprzypadkupoli-
tetycznejklasyfikacjitrudnojestwyznaczyćprógkwalifikowaniadokatego-
rii(np.liczbykategorii,któremusząbyćspełnione),adecyzjatajestzwykle
podejmowanaarbitralnie,codajewrażenie,żemiędzynormalnościąapato-
logiądasiępostawićwyraźnąijednoznacznągranicę(Livesley,2001;Widi-
ger,2001).Problematykahierarchicznościkategoryzacjizaburzeńosobowo-