Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
20Zaburzeniaosobowościwmodelachmedycznychiwpsychologiiróżnicindywidualnych
wiódłswojejużytecznościtakżewprzypadkuzaburzeń,służącjakoalterna-
tywnyjęzykdoopisuzaburzeń(Milleriin.,2005;Samuel,Widiger,2008,
2004;Krueger,Tackett,2003).Naprzykładzaburzenieosobowościborderline
możnaopisaćprzezwysokiewynikinawszystkichpodwymiarachskali
neurotyzmu,wysokiewynikiwtowarzyskościiasertywnościwskalieks-
trawersjiiniskiewynikiwaspektachprostolinijnościiustępliwościnaskali
ugodowośćorazwdążeniudoosiągnięćnaskalisumienność(Trulliin.,
2003).Niejestjednaktak,żesamoskrajnenasileniedanejcechybędzieim-
plikowałopsychopatologię(Huprich,Bornstein,2007).
Wśródmodelidymensjonalnychopartychnabadaniuzaburzeńosobo-
wościwyróżniasięnaprzykładklasycznepodejścieWaltona,którywyod-
rębniłpięćnadrzędnychczynnikówopisującychzaburzenia,czylisocjopatię,
submisyjność,histeryczność,obsesyjnośćischizoidalność,atakżebardziej
współczesnepodejścia,powstałewwynikupracpsychometrycznychwyod-
rębniającychnajbardziejznaczącewiązkisymptomów(Livesley,2001).Tak
powstałynarzędziatakiejak:dymensjonalnaocenapatologiiosobowości
(DimensionalAssessmentofPersonalityPathology,DAPP)Livesleya(znad-
rzędnąstrukturączterechcech:dysregulacjiemocjonalnej,zachowańdys-
socjalnych,zahamowaniaikompulstywności)orazustrukturowanaoce-
nazdrowejizaburzonejosobowości(StructuredAssessmentofNormaland
AbnormalPersonality,SNAP)Clark(zpiętnastomawymiarami:negatywny
temperament,brakzaufania,szkodzeniesobie,ekscentrycznapercepcja,
agresywność,manipulacyjność,roszczeniowość,ekshibicjonizm,pozytywny
temperament,obojętność,zależność,rozhamowanie,impulsywność,praco-
holizmiprzyzwoitość).Zarównoporównaniakonceptualne,jakiempirycz-
neobydwuwyżejwymienionychsposobówporządkowaniacechorazpo-
równaniezwymiarami„WielkiejPiątki”wskazująnaznaczącązbieżności
modeli.
WrozważaniachLivesleya(2001)pojawiasięrefleksja,żechociażdo-
wodyempiryczneprzemawiajązadymensjonalnymprzedstawianiemzabu-
rzeńosobowości,towciążpozostająpytania,czymodelenormatywneoso-
bowościwstaniepokryćcałespektrumzaburzeńosobowościiczymają
swojeodpowiednikiwewszystkichzaburzonychcechach.Zjednejstrony
zalecasięwięcostrożnośćwsugerowaniu,żemożnaprzetłumaczyćkażde
zaburzenieosobowościnaprzykładnamodel„WielkiejPiątki”,alezdrugiej
zalecasięuwzględnianiewtworzeniuklasyfikacjiwymiarównajwyższego
poziomu,takichjakneurotyzm(ijegoklinicznyekwiwalent-emocjonalną
dysregulację),ugodowość(przyniskichwskaźnikachoznaczającyklinicznie
antyspołeczność)czyteżsumienność(kompulsyjność).
Wśródróżnorodnychzaletpodejściadymensjonalnegowartopodkreślić
mniejsząstratęinformacyjnąibardziejsubtelneopisypsychopatologi,więk-