Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szczególnąpieczątychwszystkichdóbrśrodowiskanaturalnego
ikulturowegoczłowieka,wktórychschronićsięmogąwartości
dobraipiękna.
VIII.ŁÓDŹ–MIASTOKONTRASTÓW
Naprzestrzeniwiekówliteraturapodejmującatematwielkiego
miastaczychociażbylokującamiejsceakcjiutworówwmieście
wykształciłaszeregkonwencjiistereotypów.Układająsięone
niekiedywparyopozycji;jednąznajbardziejrozpowszechnionych
jestwidzeniemiastajakoharmonijnegoorganizmuwypełnionego
łademdziałańracjonalnychicelowych,bądźprzeciwnie–jako
miejscakontrastów,rażącychdysharmonii.Tapierwszawizja,
rzadziejspotykana,przynależyperspektywomutopijnymoróżnej
proweniencji,druganatomiast,choćjestbardzostarąrefleksjąnad
cywilizacją,szczególnejwymowynabraławXIXwieku.
Przypomnijmy,żewpolskiejliteraturzenawetokreswczesnego
pozytywizmu,wyraźniefascynującysiężyciemmiejskiej
społeczności,przynosipowieścitakie,jakMartaElizyOrzeszkowej,
wktórychmiastojestprzestrzeniąwrogą,rządzonąprawamiźle
działającejmaszynerii.
Ziemiaobiecanawyraźnieskłaniasiękutejdrugiejperspektywie.
Reymontpokazuje,jaknarodzinyprzemysłuwyostrzają
dysproporcjeiekonomicznenierówności.Przyczyniasiędotego
brakstabilizacjifinansowej;pieniądzłatwoiszybkoprzechodzi
zrąkdorąk,niespodziewaniewyrastająnowefortuny,inne
gwałtownieupadają.Nakażdymkrokubogactwoocierasięonędzę:
domkirobotników„nibywielkieśmietniska”stojąwsąsiedztwie
pałacówmilionerów.WwypadkuŁodziniejesttoprzenośnia
poetycka:istotnie,miastorozbudowywałosiędośćchaotycznieibez
założonegoplanu.„Architektonicznezgrzyty”możnawięcbyło
spotkaćwwielumiejscach.Najlepszymtegoprzykłademjestwidok
