Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
porzucenieŁodzidlainnegomiastaeuropejskiegooznaczałoby
stosowaniepółśrodków.JakzwykleuReymonta,zwycięży
stanowiskoskrajne:Australiatoucieczkaodcywilizacji.Tym
samymobszarzagrożony,skazanynazagładęzostajerozszerzony
nacałykontynenteuropejskijakoterencywilizacji.
X.MISTYCZNAPOTĘGAEKONOMICZNA
Wopisywanej„potworności”Łodzinietrudnodoszukaćsięcech
pewnejdwuznaczności:bestianietylkoprzeraża,aleifascynuje.
WliściedoJanaLorentowiczaz5września1896Reymontwyraził
towprost:
DlamnieŁódźjestjakąśmistycznąwprostpotęgąekonomiczną,mniejsza,
czyzłąlubdobrą,alepotęgą,któraogarniaswojąwładzącorazszerszekola
ludzkie,którapołykachłopa,odrywagoodziemiiwyrywa,irobitotaksamo
zinteligentem,taksamozpierwszymlepszymmacherem,taksamo
znajostatniejszymirobotnikiem–jesttowielki,trawiącyludziiziemię
żołądek,tylkożołądekwieczniegłodny.Milionerczyrobotnikjesttamtylko
materiałem,paliwemzwykłym.[...]Uwielbiammasyludzkie,kocham
żywioły,przepadamzawszystkim,cosięstajedopiero–awszystkotomam
wtejŁodzi,więcsięniedziwcie,żetrawimniegorączkapochwyceniatętna
tegoniesłychaniebujnegożycia[56].
Idea„mistycznejpotęgiekonomicznej”podlegającej
ambiwalentnemuwartościowaniuzyskaławpowieścibezpośredni
wyrazwdialoguDawidaHalpernaiKazimierzaTrawińskiego.Owa
konfrontacjadwóchstanowisk:krańcowejaprobatyizdecydowanej
awersjizostałarozpisananagłosy.Rozmowaangażująca
emocjonalnieobiestronymawyjątkowodramatycznyprzebieg.
Trawiński,będącokrokodpopełnieniasamobójstwa,rzuca
inwektywypodadresemzbrodniczegoizłodziejskiegomiasta.
ZkoleiHalpern,fanatycznyentuzjastaŁodzi,nieprzypadkowo
obdarzonyimieniemproroka,odpowiadamu:
