Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
RozdziałI.Komponentykognitywne,afektywneibehawioralne…
niewykonanie.ZdaniemE.L.Deciego(1985),zachowaniamotywowanecałko-
wiciewewnętrzniestanowiąwzorzecsamookreśleniasię,emanująonebowiem
zwłasnegoJatejjednostkiiwzwiązkuztymsąwpełniprzezniąaprobowane.
2.Motywacjazewnętrznanależydodrugiejgrupydziałań,czylisterowanych
zzewnątrz,instrumentalnie.Sąonewykonywanewyłączniezewzględunaskutki,
doktórychnaogółzaliczasięszerokopojętekorzyści,orazkary,któreniesą
wżadnymstopniuzależneodjednostki.
Wprzypadkuszkolnegouczeniasięmotywacjęzewnętrznąutożsamiasię
zsystememnagródikar,ocenszkolnych,wpływemklasy,otoczeniarodzinnego.
Zkoleimotywacjawewnętrznajestuzasadnianapotrzebązdobywaniawiedzy,
zainteresowaniemnaukąszkolną,ambicją,dążeniamiżyciowymiuczniów,prze-
konaniemopraktycznejprzydatnościnaukiszkolnej.
Teoriasamookreślenia(SDT)R.M.RyanaiE.L.Deciego(1985)wzbogaca
podejściedomotywacji.Wyjaśniaźródłaimechanizmyspontanicznych,inspi-
rowanychorazkierowanychzachowańczłowieka.Jejautorzywyjaśniajązwiązek
pomiędzypoziomemwoliorazstopniemsamookreśleniaapoczuciemsensu
dokonywaniawyboru.Przyjęlioni,żeczłowiekjestorganizmemsamoorgani-
zującymsię,alekontekstspołecznymożewspieraćlubudaremniaćnaturalne
tendencjedoaktywnegozaangażowaniasię.Ważnewtejteoriijestzałożenie,że
wynikirozwojuczłowiekazależąodstopniarealizacjipodstawowychpotrzeb:
kompetencji,autonomii,relacjizinnymi,orazodstopniaichpotwierdzenia
przezotoczeniespołeczne.TeoriaSDTłączysięzteoriąE.H.Eriksona,ponie-
waż–zdaniemR.M.RyanaiE.L.Deciego–wzrostmotywacjidodziałaniajest
powiązanyzpoczuciemkompetencjiipoczuciemautonomiiorazpoczuciem
kontroliisprawstwa.Autorzyprzyjęli,żedziałaniamotywowanezewnętrznie
sąwpewnymstopniusamookreślone.Konsekwencjątegouelastycznieniabyło
podzieleniemotywacjizewnętrznejnaczterynastępującerodzaje:motywacjęste-
rowaną,umiarkowaniesterowaną,umiarkowanieautonomicznąiautonomiczną.
Motywacjazewnętrzniesterowanamanaturęinstrumentalną.Jednostka
działawyłączniedlatego,żewcześniejprzeanalizowałaskutkiwykonanialub
niewykonaniapolecenialubzadania–wkonsekwencjikierujesięjedyniemoż-
liwościąosiąganiazyskówlubunikaniastrat.Zmotywacjąumiarkowanieste-
rowanątypuintrojekcja(introjectedregulation)mamydoczynieniawtedy,gdy
jednostkainternalizujepewnereguły,normyczyteżwymaganiaznanewcześniej,
lecznieakceptujeichjakointegralnejczęściwłasnegoJa.Regułyinormyprze-
kazanejednostceprzezsystemsankcji(kary,groźby,wykluczeniespołeczne)
lubrozbudowanysystemnagród(obietniceotrzymaniarzeczylubprzywilejów,
pochwały,wyróżnieniespołeczne)skłaniająjądoodpowiedniegozachowaniasię
wdanejsytuacji.Jednostkaprzestrzegapewnychzachowańdlapodbudowania
własnejdumy,podwyższeniawłasnejsamooceny.Bardziejautonomiczną,bliższą
samostanowieniaregulacjąjestmotywacjaumiarkowanieautonomiczna–typu
identyfikacja(identificationregulation).Motywacjaumiarkowanieautonomiczna
