Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
ZIEMIEPOLSKIEPODTRZEMAZABORAMIPO1795R.
5tys.żołnierzypolskich,aszacujesię,żewlatach1795–1815poszło„wkama-
sze”ponad100tys.rekrutówgalicyjskich.
Represjeicentralistyczno-biurokratycznysystemrządówwGalicjispo-
wodowały,żenawetpolitycy,którzypoprzedniostaralisięułożyćstosunkipol-
sko-austriackie,jakDzieduszycki,przeszlidoobozuantyaustriackiego.Aod
1796r.właśnieprzeciwAustriiwystąpiłyzbrojnielegionyJanaHenrykaDą-
browskiego.Walkazmonarchiąhabsburskąprzezkilkanastępnychlatbyła
głównymcelemugrupowańniepodległościowychnaemigracji(weFrancji,we
WłoszechiwTurcji),atakżekonspiracjizawiązywanychwkraju,wzaborze
austriackim.Robotykrajowepodjęłogronotychsamychpolityków,którzy
poprzedniopragnęliporozumieniazWiedniem.Mniejdziwitazmiana
orientacji,jeślibędziemypamiętać,żecelempoprzedniejtaktycznejugodo-
wościbyłoratowaniepaństwapolskiego,anietylkoułożeniesobiestosunków
wGalicji.Celpozostał,sięgniętozaśpoinneśrodkipolitycznegodziałania.
Jednakżewiększośćziemiaństwapolskiegozachowywałasiębiernie.WGalicji
Zachodniejprzyjmowanonowewładzewniejednymwypadkuznieukrywana
ulgą(wszakkończyłsięokresniepewności),anawetzoznakamiserwilizmu
szlachtyimieszczaństwa.Zresztąjużwpierwszychlatachpo1772r.,anastęp-
nie,zwłaszczawokresiewojenzrewolucyjnąFrancjąiNapoleonem,niebrak
byłowGalicjichętnychdotworzeniaochotniczychformacjiwojskowychprzy
bokuarmiiaustriackiej,walczącychtakżewkampaniiprzeciwKsięstwuWar-
szawskiemuw1809r.,orazwstępowaniadoregularnychwojsk.Niewielkie
znaczenie,pozapróbąpozyskaniapolskiejarystokracji,miałagwardiagali-
cyjska,którejdowódcą(od1782)byłks.AdamKazimierzCzartoryski,feld-
marszałekwojskaustriackich.Arystokracjaibogateziemiaństwołożylidobro-
wolnieniemałesumynapotrzebyarmiiaustriackiej,kupująctymspokój
politycznyibezpieczeństwomajątków.
Systemrządów.GalicjaZachodniazostaławprzęgniętawaustriackisystem
państwowy:administracja,językniemieckiwurzędach,sądachiszkoleobowią-
zywaływcałymzaborze,szlachtęodsuniętoodwładzy,miastautraciłysamorząd,
wprowadzonoprzepisydotyczącepoddaństwamieszanego(sujetsmixtes),nowe
przepisypodatkowe,monopolsolnyitytoniowy,złotereńskieipapierowe
„bankocetle”(podlegająceszybkiejdewaluacji).Wdworachszlacheckichkry-
tyczniepatrzanonarządyaustriackie.„Zpoczątkujakgradleciałyzbiur
urządzenieipatenta,zjeżdżałyledwieniecodzieńkomisjedlawybadywania
włościaniburzeniaichprzeciwpanom.Corokwłóczyłysiękonskrypcjewojsko-
we,corokzmianywpodatkach[...],szłyobjaśnieniaciemniejszeodsamych
urządzeń”–wspominałpolitykipisarztejdobyKajetanKoźmian,dodając
zniejakąulgą:„Rządten[...]tojednomiałdobre,[...]żeniebyłenergicznym;
byłonckliwym,drobiazgowym,nudnym,dokuczliwym,mnogimiurządzeniami
naprzykrzonym,leczbyłludzkimisamąniedołężnościąłagodnym”.
