Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NapoleonaPolska
49
czyć,żepodejmiesprawępolskiejniepodległości,iogłosić,„żenadeszłachwila,
wktórejPolskamożeipowinnapowstać,niechoświadczywzywającPolaków
podbroń,dającstosownąkonstytucję,ogłaszającrównośćpolitycznąwszyst-
kichbezróżnicymieszkańców,jakjestweFrancji”.Niecopóźniejuściślił,że
chodzioustrójnawzórangielski,wolnośćiziemiędlachłopów,granicesprzed
1772r.Podtymiwarunkami–podkreślał–jestgotówoddaćsię„dusząicia-
łem”dodyspozycjiNapoleona.Byłytowarunkiniemożliwedoprzyjęcia
jesieniąizimą1806r.,bowymagałypodjęciaprzezFrancjęgeneralnejrozpra-
wyzRosją.Kiedywięcstałosięjasne,żeNapoleonichnieprzyjmie,
Kościuszkoodmówiłwspółpracyiprzyjazdunaziemiepolskie.
ZdystansowaniesięKościuszkiodNapoleonaw1806r.stanowiprzedmiot
dyskusjiwśródhistorykówodprawiestulat.Częśćznichocenia,żezachował
sięwtedyjakdoktrynerskirepublikanin,nierozumiejącyaktualnejsytuacji
politycznej.„Wnioskowałbłędnie.Zatraciłzwiązekzojczyzną”–pisałdobitnie
AdamMieczysławSkałkowski.Wszystkowskazuje,żeKościuszkoświadomie
stawiałwarunki,którerównałysięodrzuceniumożliwościwspółpracy.Można
przypuszczać,żeprzyjazdKościuszkidokrajunadałbyinnywymiarsprawie
polskiejjakoproblemowimiędzynarodowemujużwkońcu1806r.
PowstaniewWielkopolsce.DąbrowskiiWybickiwarunkówniestawiali.
Podjęliryzykotworzeniapolskichfaktówdokonanych.Opierającsięnaogól-
nychzapewnieniachNapoleonaitraktującjegosłowajakopełnomocnictwo
–uzbrojeniwodezwędoPolaków,ruszylizBerlinadoWielkopolski.Dnia
6listopada1806r.stanęliwPoznaniu.Rozpoczynałasię,jaktosamNapoleon
nazwał,ahistoriografiaprzyjęła,„pierwszawojnapolska”.ZPoznaniaro-
zesłanonoweproklamacje.Przedwojnąniezadowoleniezrządówpruskichbyło
znaczne,aledalekieodprzygotowańinsurekcyjnych.PoJenieautorytet
państwapruskiegoległwgruzach.WkraczającedoWielkopolskiwojska
francuskiewitanoentuzjastycznie.ToteżodezwyDąbrowskiegoiWybickiego,
dobrzetuznanychpatriotów,spowodowaływybuchspontanicznegoruchu
polskiego.Już9listopadapowstańcypolscyopanowaliKalisz,18listopada
zmuszonodokapitulacjitwierdzęwCzęstochowie.Ruchszerzyłsięzżywiołową
siłą,którazaskoczyłaFrancuzów.Instrukcjecesarskiebyłyjednoznaczne:
należywspieraćzbrojnedziałaniaPolaków,ale„niedającnicnapiśmie”.
Zpunktuwidzeniaprawamiędzynarodowegowojskafrancuskieokupo-
wałypolskieziemiepaństwapruskiego.Natomiasttworzącesięnawyzwolo-
nychziemiachwładzezłożonezPolaków,współpracującezNapoleonem,miały
charaktertymczasowychpolskichorganówrządowych.Wpoważnymstopniu
decydowałysamoorganizacjaiimprowizacja.„Ludmiejskiidrobnaszlachta–
pisałMarceliHandelsman–poszłyzapopędemwłasnychpożądańnapierwsze
nieokreśloneibliżejniesformułowanewezwanieNapoleona”.
