Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„ZziemiwłoskiejdoPolski”–legionypolskie1797–1801
37
Wydawałosię,żetymrazemPolacyprzybokuarmiifrancuskichnadDunajem
iweWłoszechwkrocządoAustrii,otworząsobiedrogędoGalicji,stanąnad
WisłąiWartązbroniąwręku,„będąPolakami”.NieoczekiwanieFrancja
przerwałaofensywęi9lutego1801r.wLune
´villezawarłapokójzAustrią.
CzyPolacywybićsięmogąnaniepodległość?Wmarcu1798r.doFrancji
przybyłKościuszko.UwolnionyprzezcaraPawłaIzTwierdzyPietropawłow-
skiejwlistopadzie1796r.wyjechałdoAmeryki.JegopowrótdoEuropywielu
witałoznadzieją,żeobejmiekierownictwopolitycznenadakcjaminiepod-
ległościowymi.Wsierpniu1798r.Kościuszkoudzieliłpoparcialegionom:
„WLegiachPolskichniewidzętylkozbiórwojskowyzłożonyzobywateli
oficerówiobywateliżołnierzy”–pisałdoDąbrowskiegoidodawał–„Hasłem
naszymbyło,jestibędziedozgonużycia,wybawienieojczyznyzjarzmaobcej
niewoliinadanieprawdziwejwolnościnarodowinaszemu”.Awodezwiedo
legionistówpodkreślał:„Jesteściezawiązkiemsiłyzbrojnejnarodupolskiego,
waszymjestprzeznaczeniemzanieśćdarwolnościOjczyźnie”.
WkrótcejednakKościuszko,republikaninzprzekonania,krytycznie
zacząłpatrzećnaodchodzenieprzywódcówFrancjiodideałówpierwszychlat
rewolucji.ZgorycząobserwowałtychzPolaków,którzy(jakDąbrowski)kon-
centrowalisięnatworzeniulegiipolskich,amniejzwracaliuwaginaewolucję
stosunkówwewnętrznychweFrancjiikonsekwencjętychprocesówwjej
politycemiędzynarodowej.WpiśmiedoDyrektoriatuz10września1799r.
wypominałporzuceniesprawypolskiejwczasiezawieraniapokojuwCampo
Formioorazunikanieangażowaniasięwsprawępolskąprzywydawaniu
decyzjidotyczącychtworzenialegionów.Apelował,byDyrektoriat„raczył
ukazaćnamjakiśpromyknadziei,codoprzywróceniakrajowinaszemunie-
podległości”.IdeowonajbliższeKościuszcebyłoTowarzystwoRepublikanów
Polskich,zktórymzwiązałsięwsierpniu1799r.Toteżpo18brumaire’a
widziałwgen.Bonapartetylkograbarzarewolucji(anastępniewcesarzuNa-
poleonieuzurpatora).Niewierzył,bypolitykaPierwszegoKonsulaprzyniosła
Polscekorzyści.StądpłynęłarezerwawstosunkudotychPolaków,którzy
wiązalizFrancjąorazosobiściezgen.Bonapartepoważneplanypolityczne.
W1800r.wParyżu,polskijakobinipublicystaJózefPawlikowski,
zinspiracjiTadeuszaKościuszki,napisałbroszuręCzyPolacywybićsięmogą
naniepodległość?KościuszkoiPawlikowskiuważali,żewwalceoniepodległość
należywykorzystaćprzedewszystkimsiływłasnenarodu.Jużzresztąw1794r.
Kościuszkowidziałszansęnazwycięstwo,jeślizdołasię„wielkąliczbęrąk
uzbroić”,awięcpowołaćpodbrońlud.Toteż„koniecznąjestrzeczą,abylud
czuł,iżbijącsięprzeciwnieprzyjacielowipowszechnemu,znajdujewtym
polepszenielosuswego,żestanjegonierówniebędzieszczęśliwywuratowanej
zniewoliPolsce,aniżeligdyobcyprzewodzićbędą”.Abyzmobilizowaćmasy
ludowe,tj.przedewszystkimchłopów,należyichuwolnićzpoddaństwa.
