Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
ODZWĄTPIENIADOWALKIONIEPODLEGŁOŚĆ
„Mniemająniektórzy–pisanow1800r.–iżpotrzebapierwejoświecićlud,
zanimmudaćwolność.Jarozumiemprzeciwnie,żechcącoświecićlud,trzeba
gouwolnić”.
Bezwątpieniarozszerzeniespołecznejbazyruchunarodowegobyło
koniecznościądecydującąwpoważnymstopniuopowodzeniuwalkizzabor-
cami.Tyleżewówczesnychwarunkachprzekształceniemaschłopskichwświa-
domychswychprawiobowiązkówobywateliwymagałosporoczasu.Koś-
ciuszkoiPawlikowskiwalkęoniepodległośćPolskiściślełączylizwalkąode-
mokrację,równośćpolitycznąispołeczną.Powstaniemiałobyćzarazemrewo-
lucją.Wierzyli,żeżołnierz-obywatel,dysponującymoralnąprzewagąnad
przeciwnikiem,„zapałemwolności”,zdołaskuteczniewalczyćzarmiamiza-
borczymi.Liczonotakżenaprzeniesienieideałówwolnościirównościoraz
prawanarodówdoRosjiizrewoltowaniejejludnościprzeciwdespotyzmowi.
Koncepcjetebyłybudowanenaznajomościpostawyszwajcarskichgó-
rali,nadoświadczeniachzwojnyoniepodległośćwAmeryce,naobserwacjach
walkwojskrewolucyjnejFrancji,wreszcienaprzykładzieracławickiegoataku
kosynierów.BroszuraCzyPolacywybićsięmogąnaniepodległość?ległauźródeł
doktrynypolityczno-wojskowej(zostałaogłoszonaponowniewczasiepowsta-
nialistopadowego),którawywarłaznacznywpływnaradykalnąmyślpoli-
tycznąprzynajmniejpoepokępowstaniastyczniowego.Międzyinnymiprzez
apoteozępowstańczejkosy:„niemaszbroni,którabysięoparłakosie,inie
maszwojskawEuropie,któregobyniązwyciężyćniemożna”.
Załamaniesięorientacjifrancuskiej1800-1802.PokójwLune
´villebyłdla
patriotówpolskichprawdziwąkatastrofą–sprawapolskazostałaprzezBona-
partegoporzucona,rozwiałysięnadziejenamarszzziemiwłoskiejdoPolski,
legioniścizostaliwykorzystani,potraktowanijaknajemnicy.Przedlegionis-
tamistanęłopytanie:codalej?Rozpaczpodsuwałaszalonepomysły–buntu
przeciwFrancjiiopanowaniaMantui,anawetprzeniesienialegionównawys-
pygreckie.Corazczęściej,zwłaszczawLegiiNaddunajskiej,mówionooko-
niecznościrozwiązaniapolskichformacji.
Wiosną1801r.LegięNaddunajskąskierowanoprzezSzwajcariędo
Włoch,doToskanii,gdziebyłajużLegiaDąbrowskiego.Samgenerał,acz
zaskoczonydecyzjamiwielkiejpolityki,pozostałnawojskowymposterunku,
jakdawniejstarającsięwzmocnićpolskieformacje.DymisjęKniaziewicza
uznałza„krokniewczesnyiraptowny”.Sytuacjażołnierzypolskichbyłajednak
bardzotrudna,doskwierała,jakwlatachpoprzednich,zwyczajnamaterialna
bieda,załamywałosięmorale,ponieważlosbyłniepewny.Pozostałowsze-
regachjeszczeprawie11tys.żołnierzy.Bonapartezdecydowałoprzekształceniu
oddziałówpolskichwlinioweformacjefrancuskie:wlistopadzie1801r.
utworzonoznichtrzypółbrygadypiechoty.Dwieznichioddzielnypułkjazdy
polskiej(8400żołnierzy)weszływskładarmiiRepublikiWłoskiej.Trzecia
