Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„ZziemiwłoskiejdoPolski”–legionypolskie1797–1801
39
półbrygada(dawnaLegiaNaddunajska)odmówiłasłużbywKrólestwieEtrurii.
Wiosną1802r.zostałaprzekształconaw113półbrygadęfrancuską(2600ludzi)
iniezwłoczniewysłanaprzezPierwszegoKonsulanaSanDomingo,gdzieod
1799r.trwałopowstanieantyfrancuskieludnościmurzyńskiej.Bonaparte
chciałzwyspyzrobićbastionkolonialnejpotęgiFrancjiwAmeryceŚrodkowej.
Polacyginęliwwalcezpowstańcamibroniącymiswejwolnościimasowomarli
nażółtąfebrę.W1803r.nawyspęwysłanokolejnąpolskapółbrygadę.Wojnę
Francuziprzegrali,tracąckilkadziesiąttysięcyludzi.Obiepolskiepółbrygady
zostałydoszczętniezmarnowane:zok.6tys.Polaków,którychlosrzuciłnaSan
Domingo,większośćzginęławwalcebądźzmarłanamalarięiżółtąfebrę,
kilkusetosiadłowniepodległymHaiti.DoFrancjipowróciłozaledwie300...
Koniecepopei.Francjakonsulatuporzuciłaczynnąpolitykęwsprawiepol-
skiej,uznając,żekomplikujeonarelacjezAustriąiRosją.Mocarstwowe
interesy–ReniWłochy–niedałysiępogodzićzpolskimiaspiracjaminie-
podległościowymi.ZawierającpokójzAustriąwLune
´ville(9II1801)izRosją
wParyżu(8X1801),PierwszyKonsul,któryjakogen.Bonapartemówił
ozbrodnirozbiorówPolski,zobowiązałsiętajniezerwaćzpopieraniemPola-
ków,„wewnętrznychwrogów”obumocarstw,uzyskującwzamianwycofaniesię
WiedniaiPetersburgazpomocydlafrancuskichrojalistów.
Dziejeirolapolitycznalegionówdobiegłykońca.Początkowosądzono,
żepozostanątylko„Ubóstwo,blizny,nadziejezwiedzione”.Przezszeregi
legionówprzeszłook.25tys.żołnierzyi805oficerów,którzyzłożyliwielką
ofiarękrwi.Pamiętaćtrzeba,żewtychlatach10-krotniewięcejżołnierzyzziem
polskich,wcielonychdoarmiizaborczych,zginęłobezpożytkudlasprawy
narodowej.Militarnielegionywielkiejrolinieodegrały,choćbiłysiędobrze
ibohaterskoweWłoszechinadDunajem.Pomyślanejakokadryarmiipolskiej
stałysięszkołąwojskanarodowego,zżołnierzem-obywatelem,wychowywanym
wduchurepublikańskiejrównościibraterstwa.DemokratycznaPolskabyła
tam,gdziejejlegionowewojsko.Dlategoteżwpolskiejtradycji,mimotra-
gicznegolosu,legionyzajęłytrwałemiejsce.
Po1801r.załamałasięwiarawpomocFrancji,awrazzniązamierała
aktywnośćpolitycznaśrodowiskniepodległościowych,czynnychodinsurekcji
1794r.wkonspiracjachkrajowych,naemigracjiwParyżuiwszeregach
legionowych.ZawiesilidziałalnośćRepublikaniePolscy.Rozgoryczeniofice-
rowielegionowipodawalisiędodymisji,wtymgenerałowie:KarolKniazie-
wicz,JózefWielhorskiiAntoniAmilkarKosiński,płkCyprianGodebski,
atakżewieluszeregowychlegionistów,którzypotrudachkilkuletniejsłużby
żołnierskiejciągnęlido„ojczystychuli”,wPoznańskie,doWarszawy,naLitwę.
Wracaliniejakotriumfatorzy,alerozbitkowie.Jeszczenietakdawnowdomach
polskichwyglądanolegionistówgen.Dąbrowskiego–powtarzając–„przyjdź
zprawemczłowieka,naródnacięczeka”.Terazspotykałaichpowszechna
