Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
19
1.4.Bullyingimobbing–cechyzachowań
agresywno-przemocowych
Wobszarzetematycznymszkolnychzachowańagresywno-przemocowych
szczególnegoznaczenianabrałydwaterminyangielskojęzyczne.Pierwszy
znich,„bullying”,zostałrozpowszechnionyprzeznorweskiegopsychologa
D.Olweusa(1978,1993,1996b),aodnosisiędopowtarzającychsię,nieprowo-
kowanychatakówucznialubgrupyuczniówwobecjednegolubgrupywspół-
uczniów,przyczymofiarysąwyraźniesłabszeiniezdolnedoobrony.Próby
tłumaczeniaangielskojęzycznegowyrażenia„bullying”nastręczająsporo
trudności(dosłownyprzekładnapolskijako„byczkowanie”czy„byczki”
wstosunkudosprawców–jaksłuszniezauważaA.Frączek,1996,s.42,jest
językowoniezręczny).Wjęzykupolskimstosujesięzatemzastępczoterminy
„tyranizowanie”(Surzykiewicz2000),„napastowanie”(Frączekiin.1996),
„zastraszanie”(Brown2003)czyteż„znęcaniesię”(Olweus1996a).
Termintenstałsięwliteraturzeprzedmiotupojęciemmodelowymdlaokre-
śleniakonfliktowychiagresywno-przemocowychzachowańwśróduczniów
(por.Surzykiewicz2000,S.29).Wyrażaonwystępującyczęstowszkołach
podtypagresywnychzachowańudzieci,charakteryzującysięnastępującymi
elementami:
–dysproporcjąsił:sprawcalubsprawcysązawszesilniejsi(więksi,licz-
niejsi)niżofiary;
–trwałością:zachowaniatakiesąstosunkowostabilneipowtarzająsięregu-
larnie;
–intencją:sprawcymajązamiarskrzywdzićofiary,któretakichdziałańnie
prowokują;
–formą:działaniaprzybierającharakterpsychicznylub/ifizyczny,będąc
nakierowanebezpośredniolubpośrednionaofiarę.
Bullyingróżnisięzatemodszerokorozumianegopojęciaprzemocy,stano-
wiącraczejjegoważnąformę,obejmującązarównoatakipsychiczne,jak
ifizyczne.Sporadyczniespotkaćmożnawliteraturzenawetstanowiskoutożsa-
mianiabullyinguzprzemocąwszkole,przyczymważnąrolęodgrywapróba
podkreślenia,żetaformazachowańmacharakterciągłyiróżnisięodzwykłych
konfliktówwszkole(por.Szymańczak2003).
Pokrewnymterminemstosowanymczęstowstosunkudookreślonychsytu-
acjikonfliktowych,zwłaszczawmiejscupracy,jest„mobbing”.Odnosisięon
docelowychdziałańdorosłych,polegającychnawywieraniuwpływuna
współpracownikaczypodwładnego.Ichcelemzwyklejestdoprowadzeniedo
rezygnacjizpracy.Dotkniętanimosoba(osoby)jestnarażonanaprzestrzeni
dłuższegoczasunasystematyczne,powtarzającesięataki,przybierającezreguły
formypsychiczne(wzależnościodstosowanejterminologiitakżesymboliczne
lubstrukturalne).Wichkonsekwencjiprzyjmuje–pośredniolubbezpośrednio–
