Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zaletwysokich–choćzdużymiwadami,akilkatypówzanotowanychzostało
wpowieściNamarne[21].
Powieśćskomponowanawedługkonwencjiwówczasutrwalonych
przeztzw.powieśćbuduarową,zdomieszkązałożeńpowieści
tendencyjnej,byłazarazempowieściąo„zmarnowanej”miłości.
Ściślej:fatalnejsileuczućniszczącychsiłyimożliwościbohatera
powieści–Szwarca,plebejuszawybijającegosięintensywnąpracą.
Kreacjabohaterautworuodpowiadałazałożeniomkrytyki
pozytywistycznej:synkowala,własnymwysiłkiemdążący
dozdobycia„praktycznego”zawodulekarza,zprzekonań
demokrataiwolnomyśliciel,jestjednocześnie„silnym
charakterem”.Jakonaturastanowczaienergicznadąży
ondopołączeniaosobistegosukcesuzpracądlaspołeczeństwa.
Bohaterowiniesprzyjająjednakwarunkizewnętrzne,powikłania
miłosneprowadządokatastrofy,dorozproszeniasiłizamiarów„na
marne”.Narratorpowieścisugerujejednak,żeklęskęSzwarca
przygotowałyiinneczynniki;przedewszystkimbrakpoladla
społecznegodziałania(wdomyśle:wwarunkachzaborów):
Młodeaczynnenatury,takjakmłodziżołnierze,czująpotrzebęwykąpaćsię
wogniuwalki[...]Chciałbyrzucićrękawicę,czytowimięnauki,czywimię
uczucia,komu?–całemuświatu[...]WtakiejfaziebyłSzwarc,atupoprostu
niebyłozkimaniocoiśćnaudry.[D,t.1,s.47]
Komponującswoją„powiastkępsychologiczną”,autorrozwinął
jąwedługschematówjużskonwencjonalizowanych,m.in.
wpopularnychwówczaswzorcachmieszczańskiejpowieści
niemieckiegobiedermeieru[22]czyangielskiejpowieści
wiktoriańskiej.Słabomotywowanezwrotywakcji,przewaga
zdarzeńniespodziewanychiprzypadkowych,wspierająsię
zasadniczonatradycyjnymschemaciepowieścisentymentalnej;
Namarneprzedstawiakonfliktuczuciaiobowiązku,obłąkanie
heroinyijejśmierć,wreszciechorobębohateraorazwygaśnięcie
jegodrugiejmiłości.Znaczącefunkcjepełniprzytymnarracyjny
komentarz,tylkopozornie„przedmiotowy”,wrzeczywistości
tendencyjnyijednoznaczniewartościujący.
Powieśćjestnieudolnąjeszczepróbąukazaniapsychologii
miłości,którastajesięsiłąfatalną,niszczącąmłodegobohatera.
