Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jeszczebardziejwtakniehigienicznychwarunkach.[...]Zewszystkiego,
zczegosięskładażycie,pozostałanamnaprawdętylkokobieta–ijedno
zdwojga–alborozpraszamysięwydającpogroszukapitałżyciowy
narozpustę,alboteż,uczepiwszysięzajakąśmiłość,jakzagałąźrosnącąnad
otchłanią,wisimywpowietrzu.[27czerwca[1884]]
Mającświadomość„choroby”bezczynnościi„anarchiisił
żywotnych”,jestjednakPłoszowskikonserwatystą
zdeterminowanymprzezswojepołożenie,aleipoddanymciągłym
zwątpieniom.„Codoprzekonańspołecznych–pisałosobiebohater
powieści–jestemotylekonserwatystą,oileczłowiekwmoich
warunkachbyćnimponiekądmusiioilekonserwatyzmodpowiada
moimupodobaniom”(Rzym,Babuino,13stycznia
[1883]).Demokratyzmpozytywistycznejepokirazijegoestetyczny
smak.Zironiąnp.charakteryzujewspółczesnąprasę,ujawniając
przytymzachowawczekorzenieswoichpoglądów:
Nielubięprasyiuważamjązajednązplagtrapiącychludzkość.Szybkość,
zjakązaznajamialudzizwypadkami,równoważysiępobieżnościąinformacyj,
aniewynagradzategoniesłychanegozbałamuceniaopiniipublicznej,jakie
każdy,ktosięnieuprzedza,musidostrzec.Dziękigazetomzanikłtenzmysł,
namocyktóregoludzieodróżnialiprawdęodfałszu,zanikłopoczucie
słuszności,poczucieprawaibezprawia,złostałosiębezczelnym,krzywda
poczęłaprzemawiaćjęzykiemsprawiedliwości,słowem–ogólnaduszaludzka
stałasięniemoralnaioślepła.[21lutego[1883]]
Tanamiętnafilipikaprzeciw„gazetowemu”światopoglądowinie
przeczytemu,żebohaterBezdogmatujest„zanurzony”wsystemie
pozytywistycznychprzekonań.Jegosłownikjestwznacznym
stopniusłownikiemówczesnej„pozytywnej”filozofii.Odwołujesię
domyślicieliepokiidoichtradycji.Poddajesiębezwolnie
agnostycyzmowi;swojepostępowanie,araczejswojezaniechania,
starasięobjaśnić„sceptycyzmemdokwadratu”.Niemniej,równie
częstowsposóbinstrumentalnywykorzystujezałożenia
pozytywistycznegoscjentyzmuipozytywistycznejideologiidla
pozyskaniaAnielki,pognębieniaKromickiegoczywsporach
ideologicznychzeStawowskim.Pozwalamutowcielaćsięwróżne
roleinakładaćpotrzebnedladanegomomentu„maski”[72].Dlatego,
rekonstruującświatopoglądPłoszowskiego,należyodwoływaćsię
doróżnychjegoautoanaliz,wyrażającychnierzadkosprzeczne
