Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A1–Podstawowepojęciawbiologiirozwoju
5
komórki,określanejakoblastomery(tematF1).Rzadziej,jakuowadów,
początkowodzielisięzygotycznejądro,bezpodziałówooplazmy,wwy-
nikuczegopowstajewielojądrowesyncytium.Blastomerypowstają
dopieropoprzemieszczeniusięjąderdowarstwypowierzchniowejza-
rodkaiotoczeniuichbłonamikomórkowymi,wrazzczęściamiooplaz-
my.Blastomery,powstałewwynikubruzdkowania,tworząuzwierząt
kulistylubtarczowatyzarodek.Pomiędzyblastomeramiczęstowystę-
pujejamawypełnionapłynem.Zależnieodgatunkuzwierzęcia,używa
sięróżnychterminówdookreślaniazarodkówwtymstadium,jak
blastula,blastodysk,blastocysta,peryblastula.Wnastępnymstadium
rozwojuzachodzigastrulacja,processkładającysięseriizłożonych
zespołowychruchówkomórek,któreukładająsięwzarodkuwtrzy
podstawowewarstwy(tematyF2iF3),nazwanewarstwami(listkami)
zarodkowymi(ektoderma,mezodermaiendoderma).Tetrzywarstwy
występująuwszystkichzarodkówzwierząt*.Pogastrulacjinastępuje
neurulacja,rozwójcentralnegoukładunerwowego(SekcjaJ).Pozajściu
tychprocesówrozwijająsięposzczególnenarządy,zgodniezgatunkowo
specyficznymprogramemrozwojowym(organogeneza).
Wprowadzenie
dorozwoju
roślin
Rozwójroślinizwierzątrozważasięwtejksiążceoddzielnie,ponieważ
występująmiędzynimiważneizasadniczeróżnicewbiologiirozwoju
(tematN1).Niemniejprzydatnejestpodkreśleniepodobieństw,wystę-
pującychwewczesnymrozwojutychdwóchgruporganizmów(rys.2).
Przedstawionetustreszczenie,odnosisiędoroślinkwiatowych.Unich
rozwójrozpoczynasięodpodwójnegozapłodnienia.Męskigametofit
(ziarnopyłku)wytwarzadwiekomórkiplemnikoweijednąkomórkę
wegetatywną.Kiedyziarnopyłkuprzylgniewkwieciedoznamienia
słupka,komórkawegetatywnaprzekształcasięwłagiewkępyłkową,
którarośniekudołowiikierujesięwstronęjednegozzalążkówwza-
lążni.Obiekomórkiplemnikoweprzemieszczająsiępoprzezłagiewkę
wkierunkugametofitużeńskiego(woreczkazalążkowego),któryznaj-
dujesięwewnątrzzalążka.Jednakomórkaplemnikowałączysięzko-
mórkąjajowątworzącdiploidalnazygotę,adruga—zdiploidalnym
jądremcentralnymipowstajetriploidalnejądrobielmowe.Zniegopo-
chodziwarstwabielma(endospermy)wnasieniu,którasłużydoodży-
wianiarosnącegozarodka.Pozapłodnieniunastępujeseriapodziałów
stereotypowych(wokreślonysposóbuporządkowanychprzestrzennie)
ipowstajekulistyzespółkomórek,nazywanyprazarodkiem,uczepiony
zalążkazapomocąwieszadełka(tematN2).Wrozwojuroślinniewystę-
pujegastrulacja,ponieważsztywneścianykomórekograniczająich
ruchy.Wwynikuwzrostuidalszychpodziałówkomórkowychpowstaje
zarodekskładającysiępromieniowo(radialnie)ztrzechpodstawowych
warstw:L1,L2iL3,aosiowozorganizowanychwserięregionów
organogenicznych,któreodpowiadająprzyszłymliścieniom(narządom
*
Większośćzwierzątjesttrójwarstwowa,cooznacza,żezarodekwytwarzatrzy
warstwyzarodkowe.Niektóreprymitywnezwierzęta(łączniezparzydełkowcami,
doktórychnależystułbia)sądwuwarstwowe,niemająmezodermy.Zwierzętate
syntetyzująsubstancjęokonsystencjiżelu,nazwanąmezoglejem,któraoddziela
ektodermęodendodermy.
