Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
SekcjaA–Wprowadzeniewgłównezagadnienia
spichrzowym),pędowiikorzeniowisiewkiorazpopulacjomkomórek
zdolnychdoproliferacji(podziałówiwzrostu),tworzącychmerystemy
pęduikorzenia,zktórychpowstająwszystkiestrukturydojrzałejrośli-
ny.Zadaniemzarodkaroślinyjestwytworzeniesiewki,którarozwijasię
znasieniawwarunkachodpowiednichdokiełkowaniaiskierowuje
łodygękupowierzchnigleby,akorzeńwdół(tematN3).Wczasieroz-
wojupozazarodkowegozzarodkowychmerystemówpęduikorzenia
powstająwszystkienarządydojrzałejrośliny(łodyga,liście,kwiaty,ko-
rzenie)(tematN4).
Wzrostipodział
Rozwójrozpoczynasięnajczęściejodpojedynczejkomórki,tj.odzapłod-
komórki
nionejkomórkijajowejidoprowadzadopowstaniaorganizmuskłada-
jącegosięzwielukomórek.Jajojeststosunkowodużąkomórką,niemniej
zawszemniejsząniżdojrzałyorganizm,któryzniejpowstaje.Rozwój
obejmujezatemwzrostizwiększaniesięliczbykomórek.Wprzypadku
bardzomałegoorganizmu,jakimjestnicieńCaenorhabditiselegans,liczba
budującychgokomórekwynosimniejniż2000.Natomiastwskład
dużychorganizmów,jakczłowieka,wchodzątrylionykomórek.Zwięk-
szeniesięliczbykomórekumożliwiaichwielokierunkowąspecjalizację,
organizowaniesięwzespołyipełnienieróżnychfunkcji.
Wewczesnychstadiachrozwojowychzwierzątzwiększasiętylkolicz-
bakomórek,niewystępujeichwzrost.Wczasiepodziałówbruzdko-
waniadużakomórkajajowadzielisięnamniejszekomórki,któreszybko
przechodząprzezfazęreplikacjiDNAimitozę,zpominięciemfazy
spoczynku(wniejnormalnienastępujewzrostkomórki).Sposób
bruzdkowaniaczęstoistotniewpływanapowstawaniewzarodkuwyjś-
ciowegoplanubudowyciała(patrztematF1).WpóŹniejszymrozwoju
zarodekmożerosnąć,nawetjeśliniewystępująpodziałykomórkowe,
ponieważwzrostmożezachodzićnietylkowskutekzwiększaniasię
liczbykomórek,aletakżeprzezpowiększaniesięichrozmiarów,zmianę
kształtów,aponadtoprzezwzrostmasypozakomórkowychstruktur
budowanychzmateriałów,któresąsyntetyzowanewkomórkachiwy-
dzielanepomiędzykomórki(jakwprzypadkuchrząstkiikości).Awięc
zwiększaniesięrozmiarówciałazarodkamożebyćskutkiemnietylko
dzieleniasięiwzrostukomórek,aletakżezmiankształtuiplanu
budowy.
Różnicowanie
Różnicowaniejestprocesem,wtrakciektóregokomórkispecjalizująsię
wbudowieifunkcji,tj.wjegowynikupowstająokreślonetypykomórek
(np.uzwierząt:neurony,erytrocyty,keratynocyty;auroślin:ksylem,
floem,tkankamiękiszowa).Strukturalnaifunkcjonalnaspecyficzność
(swoistość)komórkizależyodrodzajubiałek,któreonasyntetyzuje.Na
przykładzdolnośćkomórekkrwidoprzenoszeniatlenuzależyod
właściwejimsyntezyhemoglobiny.Wszystkiezróżnicowanekomórki
danegoorganizmu,zniewielkimiwyjątkami,sągenetycznieidentyczne,
aleróżniąsięekspresjągenów.Różnicowanieobejmujezatemkontrolę
iutrzymywaniezróżnicowanejekspresjigenów.Możesięonarozpocząć
wtrakciebruzdkowania,jeżeliwciałokomórkizostanąwłączonewspo-
sóbzróżnicowanyodpowiednieskładnikicytoplazmyjajaalbogdydo
komórkidojdąodpowiedniesygnały,wychodząceodinnychkomórek
