Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
SekcjaA–Wprowadzeniewgłównezagadnienia
nowane(tematA2).Niemniejznanesąprzypadki,wktórychprzezna-
czeniekomórkizwierzęcejwykazujeograniczonąplastyczność.Przykła-
demsądyskiimaginalne,występującewrozwojuDrosophila,będące
zespołaminiezróżnicowanychkomóreklarwalnych,przeznaczonychdo
utworzeniaspecyficznychodnóżyuosobnikówdojrzałych(tematL2).
Przeznaczeniedyskówjestdeterminowanewokresieembriogenezy,ale
jeżelisięjeseryjniewszczepiadoodwłokówmuchdojrzałychitam
hoduje,mogąulectransdeterminacjiizróżnicowaćsięwinnestruktury
(np.dysknogiwykształciskrzydło).Niejesttoniczymdziwnym,ponie-
ważdyskicechujestanwstępnegoukierunkowaniarozwojowegoimoże
sięonzmienić,jeżelizostaniepoddanydziałaniuczynnikównowego,
sztucznegośrodowiska.Bardziejuderzającymprzykłademplastyczności
rozwojowejjestregeneracjakończyniogonaupłazówogoniastych
(tematM3).Wtymprzypadkuwpełnizróżnicowanekomórkimogą
wmiejscuodcięciakończynyczyogonaodróżnicowaćsięiwytworzyć
pluripotencjalnekomórkipotomne,któreulegająponownemuzróżni-
cowaniuitworząróżnekomórkiokreślonegotypu.Procestenzostał
nazwanytransdyferencjacją.
Chociażtransdeterminacjadyskówimaginalnychowadówitransdy-
ferencjacjakomórekkończynpłazówogoniastychpokazuje,jakkomórki
mogąodwrócićswojeprzeznaczenieipowtórzyćprzynajmniejczęść
programurozwojowego,jednaknadalniemająonezdolnościdootwo-
rzeniacałegonowegoorganizmuzwierzęcia.Dowodzito,żeuzwierząt
komórkipamiętajądecyzjerozwojowepodejmowaneprzezichprzod-
kówizwyjątkiemniektórychomówionychprzypadkówprzeznaczenie
komórekustalająmechanizmy,któresąodpowiedzialnezautrzymywa-
niezróżnicowania.
Totipotencja
jąder
Chociażzróżnicowanekomórkizwierzątniemogąpowtarzaćcałego
programurozwojowego,mogątegodokonywaćichjądra.Doświadcze-
nia,wktórychjądrapobraneodkomórekzróżnicowanychorganizmu
dojrzałegoprzeniesionodozapłodnionegojajapozbawionegowłasnego
jądra,wykazują,żeinformacjaniezbędnadopowstaniazwierzęciajest
zawartawjądrach.
PierwszetakiedoświadczeniazostałyprzeprowadzoneuXenopus
laevis.Pobranojądrazróżnychkomórekkijankialbozkomórekosob-
nikówdojrzałychiprzeniesionodojaj,wktórychzapomocąpromieni
UVzniszczonoichwłasnejądra.Wwieluprzypadkach,zmodyfikowane
jaja,zawierającejądrapochodzącezkomórekkijanki,rozwinęłysię
wprawidłowekijanki,którewkilkuprzypadkachprzeobraziłysię
wosobnikidojrzałe.Takżeniektórezmodyfikowanejaja,zawierające
jądrapochodzącezkomórekosobnikówdojrzałych,byłyzdolneroz-
winąćsięwdojrzałeosobniki,alewznaczniemniejszymprocencie.Od
imstarszychosobnikówizimbardziejzróżnicowanychtkanekpobie-
ranojądra,tymmniejszybyłprocentrozwiniętegopotomstwa.Oma-
wianedoświadczeniawpełnipotwierdzająpotencjedojrzałychjąder.
Wskazują,żeuwiększościkomórekniezachodzitrwała,nieodwracalna
zmianainformacjigenetycznej,aleświadcząteżotym,żeDNApodlega
pewnymzmianom,którezmniejszająjegozdolnościdoprzeprogramo-
waniasięwnowymśrodowisku.Takiwniosekpotwierdzajądoświad-
