Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Niniejszaksiążkaopierasięnaperspektywiehumanistycznej,zgodniezktórąwolność,godnośćiodpowiedzialnośćtowartości
centralne,acelemjestrozwijanie„całegoczłowieka”.Nauczaniezakłada,żewszyscyuczestnicysąrówni,aindywidualneróżnice
ipotrzebynależyakceptowaćidoceniać.Trzebadążyćdotego,bykażdajednostkabyłarozumiananaswoichwłasnychzasadach.Niktnie
możemiećwyższejpozycjiodinnych,równieżprowadzący,któryzamiasttegopowinienprzyjąćrolęmediatorai„najwyższegowśród
równych”.
Docelównauczaniazperspektywyhumanistycznejodpowiedniąmetodąjestpedagogikauczestnictwa.Kładzieonanacisk
nakomunikacjęiwspólnedziałanie,amniejszynajednostronnepośrednictwoiwykładyprowadzącego.Naukaprzebiegawewspólnocie,
wktórejdoświadczeniaiumiejętnościkażdejosobysąistotneiwykorzystywane.Znaczenienaukiwewspólnocieopierasięnazałożeniu,
żenaukatoprocesspołeczny.Wiedza,wartości,postawyiodpowiedzialnośćbudujesiępoprzezwspólnedziałanieiuczeniesięwpewnym
kontekście,aniejedyniepoprzezindywidualneprocesy.Uczestnikjestosobąwdziałaniuiosobąwsytuacji.
Zewzględunato,żekażdyczłowiekdoświadczaświatanaswójwłasnysposób,ważnymelementemnaukiwewspólnociejest
zauważanieperspektywinnychludzi.Tworzytopozytywnąwzajemnązależność,wktórejwiedzajestdzielonazinnymiikażdyuczysię
odinnych.Nauczanierozwijawtensposóbjednocześnieumiejętnościkomunikacyjneiuświadamiafakt,żewszyscywnosząodsiebie
pewnąodpowiedzialność.Ważnąwartościąjesttakżeto,żeuczestnicydobrzesiępoznają.Naukawewspólnociepowinnazatembyć
wykorzystywanawsytuacjach,wktórychcelemjestto,byludzieuczylisięnawzajempoznawaniasiebie,coczęstowystępujenaprzykład
wkontekstachwielokulturowych.
Abynauczanieopartenapedagogiceuczestnictwafunkcjonowałooptymalnie,musibyćuważanezaodpowiednieipełneznaczeniaprzez
tych,którzywnimuczestniczą.Abytoosiągnąć,należydocenićiuwzględnićpewneperspektywy.Sąonewbudowanewćwiczenia,jednak
niebędziemywtejchwilidokładniejtegoopisywać.
Naukapowinnabyć
ukierunkowananaprzeżycie
.Oznaczato,żeczłowiekuczysięzprzeżyćdoznawanychpodczasćwiczeńniezależnie
odtego,czyjesttopracagrupowa,odgrywanieról,badania,dyskusje,refleksje,ćwiczeniastymulujące,czyinnedziałania.Nauczanie
powinnobyćrównież
ukierunkowanenadoświadczenie
,cooznaczaaktywnewykorzystywaniewiedzyidoświadczeniauczestników.Gdy
własnymkompetencjomnadasięznaczenie,lżejbędzieuzyskaćnowezrozumienieidoświadczenia.Nauczaniepowinnoteżwjak
największymstopniubyć
ukierunkowanenarzeczywistość
poprzezpowiązanieznaszymiwłasnymiczasamiicodziennościąuczestników.
Inakoniec–powinnobyć
ukierunkowanenaprzyszłość
inależynaniepatrzećwodniesieniudokonstruktywnychperspektyworaz
kreowaniagotowościdodziałania.Trudnetematy,takiejakrasizm,dyskryminacja,przesądy,wojna,konflikt,głódinędza,częstomogą
byćważneiniezbędne,alenależyjezawszewiązaćzmożliwościąpozytywnejzmiany.
Jeśliperspektywytebędąobecnewnauczaniu,będzieononajprawdopodobniejpostrzeganejakoważne.Jeśliuczestnicydodatkowobędą
czuli,żenaukapomagawsamorealizacjiibudowaniutożsamości,możesięprzyczynićdodojrzewania.Ludziedojrzewająwtedy,gdyich
własnywizerunekniejestjużzależnyodtego,jakinniichdefiniują,leczsterowanyjestprzeznichsamych.Człowiek,któryjestświadomy
samegosiebieitego,kimjest,decydujeowłasnymżyciuimożedokonywaćwłasnychwyborów.
Częstomówisię,żenauczaniewszkolemanaceluprzygotowaniemłodychludzidoprzyszłościiżycia.Ważnejestjednaktakżeto,
bypamiętaćotym,żepiętnastolatekniechodzidoszkołydlatego,żemadorosnąć,leczwłaśniedlatego,żemapiętnaścielat.Dzieci
imłodzieżmusząsięuczyćdlateraźniejszościipoto,bypanowaćnadswojącodziennością.
Praktycznaorganizacja
Wszystkie97ćwiczeńzawartychwtejksiążcezorganizowanowtakisamsposób.Najpierwpodajesiętematigłównątematykę
ćwiczenia.Przykłady:wielokulturowespołeczeństwo,prawadziecka,globalizacjalubkonflikty.Następnieopisujesię,jakiecelemają
zostaćosiągnięte,czegouczestnicypowinnisięnauczyć.Naprzykład:poznaniepojęcia„wielokulturowości”iuświadomienietego,wjaki
sposóbwielokulturowośćwyrażasięwróżnychkrajachispołeczeństwach,uświadomienie,żedziecitowrażliwagrupa,którapotrzebuje
szczególnejochrony,uzyskaniewiedzyizrozumienieprzyczyn,konsekwencjiiefektówglobalizacji,uświadomienietego,żekonfliktymogą
prowadzićdomożliwościrozwoju,itp.
Następniepojawiasięczęśćtekstowawkolorzeszarym.Chodzioto,bypokazać,jakieznaczeniemaćwiczeniewodniesieniu
dorzeczywistości.Czasamitekstzawieraważnedefinicjelubopisy,któreprowadzącymożewykorzystaćprzywprowadzeniudoćwiczenia.
PodnagłówkiemĆwiczeniepraktyczneopisujemykrótkoto,wjakisposóbćwiczeniemazostaćzorganizowane.Prowadzącymoże
tuszybkoznaleźćelementy,zktórychskładasięćwiczenie,iinformacjeotym,czykoniecznesąspecjalneprzygotowania.
Wiek
Większośććwiczeńprzeznaczonodladzieciimłodzieżywwiekuodczternastu–piętnastulatwzwyż.Wieleznichmożnajednak
popewnychmodyfikacjachdostosowaćdomłodszych.Większośćzajęćnadajesięrównieżdlastudentówidorosłych.Uczyliśmy
nauczycieli,dziennikarzy,urzędnikówpaństwowychiinnychdorosłych,osiągającdobrewyniki.
Grupa
Idealnagrupatoodpiętnastudodwudziestuuczestników.Każdymawtedysporomiejsca,ajednakjestwystarczającodużoosób,
bywymianaopiniibyłazróżnicowana.Większośććwiczeńmożnajednakteżprzeprowadzaćwgrupachliczącychoddziesięciu
dotrzydziestuosób.
Czas
Ćwiczeniatrwająod30minutdokilkugodzin.Jesttojedynieoszacowanie.Wszystkozależyodliczbyuczestnikówisposobówprowadzenia
zajęć.Czasamićwiczenie,którezwykletrwagodzinę,zajmujedwie,ponieważuczestnicybardzosięwnieangażują.Lepiejjestwybrać
mniejćwiczeńiprzeznaczyćnaniewięcejczasu,niżstaraćsięwtłoczyćichwięcejwkrótkimczasie.
Cobędziepotrzebne?
Warunkiemdobregoszkoleniajestto,bymaterialneitechnicznestronybyływkonkretnejsytuacjizadowalające.Większośććwiczeń
wymagadużejsalidającejmożliwośćnauczaniaplenarnegoifizycznegoposzerzenia.Dobrzejest,gdydostępnychjestkilkamniejszych
pomieszczeńdopracywgrupach,aleniejesttokonieczne.Wielećwiczeńmożnaprzeprowadzaćnazewnątrz.
Ważnejest,bydostępnybyłniezbędnysprzęt,takijaktablicazblokiempapierowym,rzutnik,dużearkusze,markery,kartki
samoprzylepneorazzeszytyidługopisydlauczestników.Większośććwiczeńmożnazrealizowaćprzyużyciuprostychśrodków.
Wniektórychsytuacjachdobrzejednakmiećdostępdokomputeraiprojektora,gazeticzasopism,ewentualniebibliotekilubinternetu.
Prowadzącyzawszepowinienzdawaćsobiesprawęztego,jakisprzętjestpotrzebnydoćwiczeń,izapewnićjegodostępność.
Przeprowadzeniećwiczenia
To,jakćwiczeniepowinnobyćprowadzoneirealizowane,opisanoodpoczątkudokońca.Częstoprowadzącyzaczynaodkrótkiego
wprowadzenianatemattego,jakijestcelćwiczeniaicomająrobićuczestnicy.Następnieprzechodzisiędogłównychzajęć,którymimogą
być:refleksja(samotnalubwgrupie),pracawgrupach,badania,zbieranieinformacji,wykład,odgrywanieróllubkombinacjatychróżnych
elementów.
Refleksja
Pozakończeniućwiczenianależyjeomówićwformiedyskusjiplenarnej.Propozycjepytańzamieszczonoprzykońcuwszystkichćwiczeń.
Sątojedynieprzykłady,ato,czyprowadzącybędziechciałzadaćinnepytanialubniektórewykluczyć,zależywyłącznieodniego.
Czegosięnauczyliśmy
Poprzedyskutowaniućwiczeńprzezgrupęważnejest,byprowadzącydokonałkrótkiegopodsumowania,zebrałwątkiiprzedstawiłwnioski.
Wtejczęściważnejestpowiązaniećwiczeniazrzeczywistością,codziennościąiperspektywaminaprzyszłość:Jakmożemywykorzystać
to,czegosięnauczyliśmy?Abypomócprowadzącemuidoprowadzićdopodsumowaniaiwniosków,przedstawiliśmypunkty,którenaszym
