Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podstawowazasadajesttaka,żewszystkiegrupymusząprzedstawićswojewynikiwformiedyskusjiplenarnej(ewentualniemogą
wymienićsięwynikami,gdybrakujeczasu).Prowadzącypowinienzachęcaćwszystkichuczestnikówdoudziałuwraportowaniu.Często
zdarzasięjednak,żeprzywództwoprzejmujejednalubdwieosoby.Należywówczaszawszezapytać,czyinniczłonkowiegrupymają
jakieśuwagilubcośdododania.Prowadzącymusizaplanowaćodpowiedniodużoczasunaprzekazanieinformacjizwrotnych.
Doświadczenieuczy,żeraportowaniezregułyzajmujewięcejczasu,niżzaplanowano,coniejestniczymzłym,ponieważczęstostanowi
oznakędobrychprocesówuczeniasię.Uczestnicywykorzystująwięcejczasu,ponieważsięangażują,orazdlatego,żeichzdaniem
przekazywanieswojejwiedzyipoglądówinnymjestsatysfakcjonująceiważne.
Wykład
Częstoważnymelementemjestwykład.Dobrywykładmaprzedstawiaćnowąwiedzę,wyjaśniaćpowiązaniaiwskazywaćodniesienie
ćwiczeńdorzeczywistości.Jeśliuczestnicypodczasćwiczeniaprzedstawiąpoglądylubwnioski,którezdaniemprowadzącegonależy
potraktowaćbardziejszczegółowo,wykładmożestanowićznakomitąokazjędowprowadzeniatakich„korekt”.
Gdymaszwygłosićwykład,ważnejestdobreprzygotowanie.Imlepiejsięprzygotujesz,tymbezpieczniejbędzieszsięczućitymlepiej
przekażeszto,comaszdopowiedzenia.Istotnejest,bywykładbyłzwięzły.Zbytdużaliczbakoncepcjiipowiązańmożewprowadzićchaos
izniszczenie.
Wykorzystujswojewłasnedoświadczenia–dobreizłe.Nicniejestciekawszeodsłuchaniaosukcesachiporażkachprowadzącego.
Opowieściihistoriezżyciawzięte,najlepiejdotyczącekonkretnychludzi,skutecznieprzyciągająteżuwagęsłuchaczy.
Korzystajzkonspektuzhasłami.Odczytywanienagłosgotowegotekstuczęstopowoduje,żeprezentacjastajesięsztywnainudna.
Dobrązasadąjestutrzymywaniekontaktuwzrokowegoorazmówieniegłośnoiwyraźnie.Abyzachowaćzainteresowanie,dobrzejestteż
przechadzaćsięparękrokówiwykorzystywaćciałodopodkreśleniawypowiedzi.Możeszwypisaćnajważniejszehasłanatablicylub
rzutniku.Pomocetechniczne,takiejakprojektor,programdoprezentacji,filmitd.,mogąbyćbardzoprzydatne,nieużywajichjednak
przesadnieczęstoinieuzależnijsięodnich.Zdarzasię,żetechnikawchodziwdrogętreści.Częstobezpośredniakomunikacja
międzyludzkajesttym,couczestnicynajbardziejcenią.Jeśliużywaszprogramudoprezentacjilubrzutnika,nieumieszczajnakażdej
stroniezbytwielupunktów.
Wykładniepowinientrwaćdłużejniżpółgodziny.Jeślimaprzekraczać30minut,należygopodzielićnadwieczęści,zprzerwąlub
ćwiczeniemstymulującymwpołowie.Pozakończeniuwykładuwartorozdaćuczestnikomkrótkiepisemnepodsumowanie.
Dyskusjaplenarna
Ważnymelementemćwiczeńjestkomunikacjamiędzyludzkaodbywającasięwramachgruporazwukładzieplenarnym.Towłaśnie
podczasrozmówwymieniasięikreujepoglądy,argumentyipostawy.Wprzypadkuwielućwiczeńwystępująrozmowyplenarnezarówno
napoczątku,jakiwczasietrwania,atakżewfaziekońcowej,którąpostanowiliśmynazywać„refleksją”.Podczastejostatniejrozmowy
grupapowinnaprzetrawićnowąwiedzę,przemyślećjąiprzetworzyć.
Głównązasadąobowiązującąwtejksiążcejestto,żedyskutowaćmożnaowszystkim.Podstawowymzałożeniemprawczłowiekajest
to,żejesteśmyistotamirozsądnymi.Abyśmybyliwstaniepodejmowaćjaknajlepszedecyzje,społeczeństwopowinnozadbać
oswobodną,otwartąipluralistycznąwymianępoglądów.
Nigdywcześniejwhistoriimedianieeksponowałytakwieludobrychizłychelementówrzeczywistościjakdziś.Dzieciimłodzieżczęsto
dysponująobszernąwiedząnatematotaczającegojeświata:oludziachikulturachbliskichidalekich,owojnachikonfliktach,
oneonazizmie,dyskryminacjiimobbingu,oprzestępczościiprzemocy,omiłościiseksualności.Naszymzdaniemtrzebapozwolićmłodym
sięwypowiadać.Sąnarażeninawieleipowinnimiećmożliwośćwypowiadaniasię.Niepowinniśmysiębaćswobodnejdyskusji–nawet
wtedy,gdyjestintensywna.Niektórekwestieniełatwojestporuszać.Niestanąsięonejednakmniejtrudne,jeśliniebędziemyonich
rozmawiać.Raczejprzeciwnie.Takjakwnorweskichlegendachludowychmożestaćsięznimitosamo,coztrollem:pękną,gdywyjdą
naświatłodzienne.
Swobodnadyskusjanieoznacza,żeuczestnicyniemająszanowaćsiebieiswoichwzajemnychgranic.Wolnośćwiążesię
zodpowiedzialnością.Zasadniczeznaczeniemawięcto,byrozmowyodbywałysięwdobrejibezpiecznejatmosferzeprzepełnionej
szacunkiem.Tylkotraktującdzieciimłodzieżpoważnieiokazującimzaufanie,możemyprzygotowaćichnademokratyczną
odpowiedzialność,jakąwezmąnasiebie,wkraczającwdorosłeżycie.
Istotnejest,byprocesykomunikacjibyłyprowadzoneirealizowanewewłaściwysposób.Wtymkontekściecelowemożebyć–takdla
prowadzącego,jakiuczestników–przemyślenietego,coodróżnia
dyskusję
od
dialogu
.
Podczasgdydyskusjaopierasięnaargumentacji,ajejcelemjestprzekonaniedrugiejstrony,celemdialogujestwymianapoglądówlub
doświadczeń.Charakterystycznymicechamidialogusąsłuchanie,uczeniesięizmiana.Gdywdyskusji(takjakwprzypadkupropagandy)
staramysięodmienićdrugąosobę,przezdialogstaramysięjązrozumieć.Gdywdyskusjichcemyzwyciężyć,poprzezdialogstaramysię
pokonaćstereotypyiwrogiewizerunkiwnassamych.Zarównodyskusja,jakidialogsąprocesamiodkrywczymiirozwijającymi.Ogólnie
rzeczbiorąc,możemychybapowiedzieć,żepowinniśmysięstaraćczęściejkorzystaćzdialogu,arzadziejzdyskusji.
Lepszezrozumieniedrugiegoczłowiekastajesiętakżegłębszymzrozumieniemmniesamego.Nieoznaczatotegosamego,coprostyrelatywizm.Niewyrzekamsiętego,
couważamzaprawdziweisłuszne,jeślinieprzekonająmniemocneargumenty
.Oznaczatojednakzdaniesobiesprawyztego,żemojedoświadczeniasąmoje.Innimają
inne.Gdybymbyłnaichmiejscu,prawdopodobniemyślałbymtakjakoni.Wysilamsię,byzrozumiećichsposóbmyślenia.Niepoto,bybezkrytyczniegoprzyjąć,leczpoto,
byuzyskaćprawdziwszyobrazrzeczywistości(IngeEidsvåg)7.
Abystworzyćrozwijającydialogidyskusję,ważnejest,byprowadzącyzachęciłuczestnikówdoprzedstawianiaswoichkoncepcji,uwag
lubpytań.Warunkiemaktywnegouczestnictwajestistnienieatmosferyszacunku,otwartościorazwolisłuchania,takabywszyscymieli
poczuciezaufaniaibezpieczeństwa.Jeśliśrodowiskonaukijestdobre,wielemożnazyskać.Jeślichodziozrozumienieinterkulturowe,
prawaczłowiekairozwiązywaniekonfliktów,towłaśnieuczestnicyzwyklemająistotnekompetencjeidoświadczenia.Tylkożeczęstonie
zdająsobieztegosprawy.
Podczasrozmówplenarnychuczestnikównależyzachęcaćdoprzedstawianiaargumentówirozumowania,atakżeunikaniawjak
największymstopniuodpowiedzi„tak”i„nie”.Takieprosteodpowiedzimająniewielkąwartośćisłaboprzyczyniająsiędorozwoju.Jeśli
będąsiępojawiać,prowadzącypowinienwkroczyć:Dlaczegojesteśtegozdania?Czymożesztodokładniejwyjaśnićiuzasadnić?Jeśli
toniepomoże,należyszczerzepowiedzieć,żeodpowiedzi„tak”i„nie”nieznacząszczególniewieleanidlaprowadzącego,anidla
pozostałychuczestników.
Podczasrozmównienależybaćsięciszy.Częstojestonaoznakątego,żeuczestnicypotrzebujączasunaprzetrawienieiprzetworzenie
myśli.Jeśliprowadzącyczujemimotopotrzebę„wypełnienia”pustki,możepodsumowaćnajważniejszepunkty,przejśćdoinnychstron
problemuispróbowaćrozwinąćdyskusję.
Bywa,żeskłonieniewszystkichdouczestnictwaniejestłatwe.Wtakichprzypadkachprowadzącymożezrobić„rundę”iprosićkolejno
każdegouczestnikaowyrażenieswojegozdania.Zdarzasięteż,żeuczestnikmazbytmałoprzestrzeni,ponieważinnizajmująjejzbyt
dużo.Możnawówczaszwrócićsiębezpośredniodotych,którzyniewielemówią,ipoprosićowypowiedź.Ostatniąmożliwościąjest
przejścieoddyskusjiplenarnejdopracywmniejszychgrupach,gdziekażdymożebardziejsięotworzyć.
Możesięteżzdarzyć,żerozmowazboczywniewłaściwąstronę,któraniemanicwspólnegozomawianymproblemem.Wtedyważne
jest,byprowadzącyprzejąłkontrolę,takabynieprzeznaczyćzbytwieleczasunarzeczynieistotne.Możnanaprzykładpowiedzieć,że„to
bardzociekawe,aleniecałkiemnatemat.Możecieotympodyskutowaćwczasieprzerwyalbopozakończeniuszkolenia”.
Gdytawspólnarefleksjazbliżasiędokońca,ważnejest,byprowadzącydokonałkrótkiegopodsumowania,„zebrałwątki”irazem
zgrupąprzedstawiłwnioski.
Możesięzdarzyć,żeprowadzącyznajdziesięw„konfrontacji”zniektórymiuczestnikami.Możewtedyotrzymywaćprowokująceitrudne
pytaniaalbotakie,którychcelniejestjasny.Wtakichsytuacjachzalecasięodpowiedziećpytaniemnapytanie:„Cochceszprzez
topowiedzieć?Czymożeszpodaćjakieśprzykłady,któretoilustrują?”Możnateżzapytać,czyadwersarzmapoglądylubdoświadczenia,
którechceomówić.
Bywa,żedyskusjastajesięniezwykleintensywna.Tozupełnienaturalne.Wotwartymibezpiecznymśrodowiskuludziechcąwyrażać
swojepoglądy.Aprzezto,żesąróżni,napowierzchnięwypływaćbędąróżnezdania.Częstotowarzyszyćimbędąsilneuczucia.Takdługo,
jakdyskusjapozostajepodkontroląiniepojawiająsięwycieczkiosobiste,nienależybaćsiętakiejwysokiejtemperatury.Prawdopodobnie
oznaczaona,żeskupiamysięnaistotnejkwestii.
