Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Codziennienaświatprzychodziponadtrzystatysięcyludzi.Przybywająbezbagażu,języka,kultury,wiedzy,moralności.Wciągu
niewielulatstanąsiętymi,którzyprzejmąobowiązkidorosłych–jakorodzice,nauczyciele,rolnicy,politycy.Poprowadząludzkość
wprzyszłość.
Cinowoprzybyliwiedządokładnierówniemałooteoriiwzględności,badaniachgenetycznychlubprawachczłowieka,codzieckozepoki
kamienia.Awięc–nic.Wszystkiegotrzebasięnauczyć.NorweskinauczycielipisarzIngeEidsvågpowiedział,żewprzeciwieństwie
dozwierzątczłowiekpojawiasięnaświeciepoto,by
sięstawać
.Pozostałeorganizmyżywerodząsiępoto,bybyćtym,czymsą.
Sązgóryzaprogramowane.Jeślidostanąświatłoiżywność,będąsięrozwijaćmniejwięcejtak,jakpostanowiłyotymgeny.Kociątko
zostaniekotem,ajagnięowcą.Człowieknatomiastrodzisiępoto,by
sięstawać
.Ukształtowaćnasmusząinniludzie.Każdepokolenie
musisięuczyćodnowa.Tomydecydujemyotym,jakąwiedzęotrzymająnaszedzieci1.
Mówisię,żenowocześniludzietogigancitechnologii.Gdynatomiastchodziopoziommoralności,możnaprzynimpostawićznak
zapytania.Stulecie,wktórymczłowiekpodbiłkosmosipostawiłstopęnaKsiężycu,byłojednocześnienajkrwawszewhistorii.Nigdy
wcześniejniezabiliśmytakwielubliźnichjakwtymokresie.Opanowaniekunsztutechnologicznegojestgroźne,jeślijednocześnienie
wzniesiemysięnawyżynymoralności.Dlategonajważniejszymwyzwaniemeryglobalizacjijestnauczenienaszychdziecitworzenia
sprawiedliwegoipokojowegospołeczeństwa.
Ztegowzględuszkołyiinnearenydziałańspołecznychniemogąbyćnaszymzdaniemneutralne,jeślichodziowartości.Wprost
przeciwnie–corazsilniejnależysięskupiaćnaetyceiwspólnychwartościachludzkich.Jedynieprzezintensyfikacjętakiegonauczania
możnawychowaćmyślącychirozwijającychsięludzi.Równieważnejakuczeniedzieciimłodzieżyczytaniaipisaniajestbudowanie
wiedzyizrozumienia,któremogąpomócnamuczestniczyćwprocesachdemokratycznychitworzeniudobrejwspólnotyspołecznej.
Wiedzętakąreprezentujątematyporuszanewniniejszejksiążce.Fundamentemjestwiarawgodnośćczłowiekaito,żemy,ludzie,mamy
zesobąznaczniewięcejwspólnegoniżtego,conasróżni.
Dlaczegopostanowiliśmyumieścićwtejsamejksiążceprawaczłowieka,zrozumienieinterkulturoweirozwiązywaniekonfliktów?
Najprostszaodpowiedźjesttaka,żetematyteuzupełniająsięwzajemnieistanowiąróżnepodejściadotego,jakmyjakoosoby
iobywatelemożemytworzyćdobrewarunkiżyciaidobrespołeczeństwo.
Prawaczłowieka
reprezentująnadbudowęideologicznątejksiążkiorazwartości,którewładze,społeczeństwoipojedynczeosobymuszą
ipowinniszanować.Gdy10grudnia1948rokuprzyjętoPowszechnąDeklaracjęPrawCzłowiekaONZ,pierwszyrazwhistoriistworzono
wspólne,globalnestanowiskoorazpewnepodstawowenormy–najmniejszywspólnymianownikludzkiejetyki.Wcentrumstoigodność
człowiekairównouprawnienie:niezależnieodtego,kimjesteś–skądpochodziszizjakiejkulturysięwywodzisz–masztakiesameprawa
jakwszyscyinni.DziękiczłonkostwuwONZiakceptacjimiędzynarodowychdokumentówdotyczącychprawczłowiekapaństwa
zobowiązująsiędoprzestrzeganiaprawswoichmieszkańców.
Prawaczłowiekatouprawnieniajednostekiobowiązkipaństw
Prawaczłowiekatozobowiązaniaprawne,mogąjednakstanowićpodstawęosobistejetyki,nacoONZzwróciłauwagęjuż
wPowszechnejDeklaracji2.Prawatedająludziomwolność,wymagająjednakjednocześnieodpowiedzialności,ponieważwtensam
sposób,wjakiczłowiekmożeżądaćposzanowaniaswoichpraw,musiszanowaćprawainnych.Prawaczłowiekawiążąsięwięc
zszacunkiemoraztolerancjąibudująsolidarność.
Wszyscyludzierodząsięwolniirównipodwzględemswejgodnościiswychpraw.Sąoniobdarzenirozumemisumieniemipowinnipostępowaćwobecinnychwduchu
braterstwa(PowszechnaDeklaracjaPrawCzłowieka,art.1).
Uniwersalnośćprawczłowiekaniesprawia,żesąoneniekonkretne.Reprezentująraczejoczywistewartościizasadyorazwyznaczają
granicemożliwościdziałańludzi:towolno,lecztegojużnie.Elementykultury,religiiiświatopoglądu,którewiążąsięznietolerancją,
dyskryminacjąiuciskiem,spotkająsięzoporemwformieprawczłowieka.Wartościąfundamentalnąjestnienaruszalnośćgodności
człowieka.Ochronaprawadobycia„innym”idocenianieróżnorodnościludzkiejikulturowejtozatemdwiestronytejsamejsprawy.
Itisnotwrongtobedifferent.Itiswrongtobetreateddifferentlyifyouare.
Prawaczłowiekastanowiąwspólneprawneinormatywneramyodniesieniadlawszystkichspołeczeństw.Sątonowoczesnewartościdla
corazbardziejwielokulturowejwspólnoty,którakształtujesiędziśnacałymświecie.Wciążjestjednaktak,żegraniceetycznego
imoralnegouniwersumludziczęstozależąodichprzynależnościnarodowej,etnicznejczyreligijnej.Prowadzitoczęstodokonfliktów
inapaści–zarównowspołeczeństwienarodowym,jakimiędzynarodowym.Uniwersalnaperspektywaprawczłowiekamożeuwolnićnas
od„zamknięcia”wtychciasnychramachiprzyczynićsiędotworzeniahoryzontówpoglądów,któreobejmąnaswszystkich.
Przepisyprawaniewielepomogą,jeśliniezapewnisięaktywnegouczestnictwaludności.Przytworzeniużywejkulturyprawczłowieka
zabudująceświadomośćmechanizmysłużyćmogązrozumienieinterkulturoweiwiedzaotym,jakrozwiązywaćkonflikty.Takie
kompetencjezwiększająnaszązdolnośćdofunkcjonowaniawspołeczeństwieiuczestniczeniawprocesachdemokratycznych,naktórych
opierasięnowoczesnespołeczeństwo.
Zrozumienieinterkulturowe
skupiasięna„człowiekuwspołeczeństwie”itychprocesach,którefunkcjonująwrelacjachmiędzyludzkich.
Zastanawiającsięnadwielomaskomplikowanymizwiązkamiprzyczynowymi,którenaskształtują,uzyskujemywglądwsiebieilepsze
możliwościrozumieniainnych.Gdyzdamysobiesprawęznaszejskłonnościdokategoryzowanialudziitworzeniagrup,łatwiejnambędzie
zrozumiećto,jakpowstająstereotypyiprzesądyorazjakdochodzidodyskryminacji.Takiwglądwzmacniaumiejętnośćpatrzenianaludzi
jakojednostki,aniejedyniejakoczęśćgrupy.Możesiętakżeprzyczyniaćdorozwijaniawsobiepokoryibardziejotwartegostosunku
dosiebieiinnych.
Rozwiązywaniekonfliktów
opierasięnaprzyznaniutego,żemożemykierowaćnaszymżyciemirelacjami.Uświadamia,żekonfliktjest
naturalnączęściąnaszejegzystencjiiwarunkiempostępu.Konfliktysązreguływyrazemwarunków,któremożnapoprawić.Często
widzimyjednak,żemająonenegatywnekonsekwencje.Jeślibędziemywstanielepiejjerozwiązywać,możetoprowadzićdorozwoju
osobistego,atakżedoewolucjispołeczeństwa.Najważniejszązaletąrozwiązywaniakonfliktówjestto,żeuświadamiaonokonsekwencje
własnegozachowania,aprzeztotworzygotowośćdodziałania.
Prawaczłowieka,zrozumienieinterkulturoweirozwiązywaniekonfliktówsąztegowzględudziałaniami,któreniesąneutralnepod
względemwartości.Wprostprzeciwnie–ichcelemjestwpływaniena„całegoczłowieka”ikreowaniepostawharmonizującychzludzką
godnościąirównościąwszystkichludzi.Dziękiopanowaniutejwiedzyuczymysięświatatakiego,jakimjest,alerównieżtakiego,jakim
możesięstać.
Branża,którasięrozwija
Nauczaniewzakresieprawczłowieka,zrozumieniainterkulturowegoirozwiązywaniakonfliktówtosfera,októrejmożnapowiedzieć,
żedopierostoiwblokachstartowychswojegorozwoju,jednakfaktemjest,żewostatnichlatachobserwujemyjejgwałtownyrozrost.
UczenieprawczłowiekajakopojęcieakademickiezostałopierwszyrazużytewpołowielatosiemdziesiątychXXwieku,równolegle
zrosnącymmiędzynarodowymzainteresowaniemznaczeniemprawczłowiekadlarozwojudemokracjiipokoju.Odtegoczasuniezliczone
podmiotyrządoweipozarządowezwracająuwagęnato,jakważnejesttakienauczaniedlapromowaniatolerancjiiszacunkudlagodności
ludzkiejiwspólnychwartościzwiązanychzprawamiczłowieka.
SwojąpolitykęwtejdziedzinierozwijajątakONZ,jakiRadaEuropyczyUniaEuropejska.Uchwalono,żeokres1994–2004był„dekadą
nauczaniaoprawachczłowiekawONZ”,awroku2005powstał„ŚwiatowyProgramnarzeczEdukacjioPrawachCzłowieka”ONZ,
wktórympaństwazachęcanesądowdrażaniatakiegonauczaniawszkołachiwcałymspołeczeństwie:
Theinternationalcommunityhasincreasinglyexpressedconsensusonthefundamentalcontributionofhumanrightseducationtotherealizationofhumanrights.Human
rightseducationaimsatdevelopinganunderstandingofourcommonresponsibilitytomakehumanrightsarealityineverycommunityandinsocietyatlarge.Inthissense
itcontributestothelong-termpreventionofhumanrightsabusesandviolentconflicts,thepromotionofequalityandsustainabledevelopmentandtheenhancement
ofpeople’sparticipationindecision-makingprocesseswithinademocraticsystem(…)3.
W2010rokuRadaEuropyprzyjęłaKartęEdukacjiObywatelskiejiEdukacjioPrawachCzłowieka,arokpóźniejONZDeklaracjędotyczącą
edukacjioprawachczłowieka.
