Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1
JoannaA.Didkowska
ETIOLOGIAIEPIDEMIOLOGIANOWOTWORóWZŁOśLIWYcH
WPOLScEINAśWIEcIE
Wstęp
ObrazzdrowiapublicznegoobserwowanyobecniewPol-
scejestwynikiemwieluprocesówspołecznychiekono-
micznych,którezachodziływprzeszłościimiaływpływ
nawzorceumieralności,płodności,oczekiwanejdługości
życiaigłównychprzyczynzgonu.Wwiększościkrajów
europejskichzmianytezachodziływpodobnymokresie
inaichpodstawiestworzonoteoretycznymodelokreślany
mianemtransformacjiepidemiologicznej.Przebiegtych
zmianwpolskiejpopulacjimożnaprześledzićnapodsta-
wiedługościtrwaniażycia,obserwująctrzygłówneich
fazy(ryc.1.1).Zmianytempaprzyrostunaturalnego(jako
wynikzmniejszającejsiępłodnościkobiet),strukturywieku
populacji(zwiększenieudziałustarszychosóbjakowynik
wydłużającegosiężycia)orazstrukturyzgonówpowodują,
żewPolsce,podobniejakwinnychkrajachrozwiniętych,
dominowaćzaczynająprzewlekłechorobyniezakaźne,
przedewszystkimchorobyukładukrążeniaichoroby
nowotworowe.Wkilkukrajacheuropejskichnowotwory
zastąpiłychorobysercowo-naczyniowejakowiodącąprzy-
czynęzgonu(Francja,Holandia,WielkaBrytania).Wpopu-
lacjiponiżej65.rokużyciaw24krajachUniiEuropejskiej
(na28członków)najczęstsząprzyczynąprzedwczesnego
zgonubyłychorobynowotworowe(ryc.1.2)1.Strategie
zdrowiapublicznegopowinnyuwzględniaćsytuacjęepi-
demiologicznąibyćaktywniedostosowywanedozacho-
dzącychzmian.
MiędzynarodowaAgencjaBadańnaRakiemszacuje,że
w2012r.naświeciezachorowałonanowotworyokoło
14mlnosób,azmarłowwynikuchorobynowotworowej
około8,2mlnosób.WEuropiecorokuchorobęnowo-
tworowąrozpoznajesięu3,4mlnosób,aokoło1,7mln
1Termin„współczynnikzachorowalności/umieralności”lub
„zachorowalność/umieralność”oznaczastandaryzowanewedług
wieku
współczynniki
zachorowalności/umieralności
według
standardowejpopulacjiświata.Współczynnikizachorowalności/
umieralnościw5-letnichgrupachwiekusątzw.cząstkowymi
współczynnikamiiodnosząsiędorzeczywistejpopulacji.
umiera.Estymacjakosztówzapobieganiaileczeniacho-
róbnowotworowychnaświeciewskazuje,żewzależno-
ściodprzyjętejmetodyestymacjichorobynowotworowe
pochłonęłyod1,16do2,5bilionów(1×1012)dolarów
amerykańskich,costanowiłookoło2%światowegopro-
duktukrajowegobrutto.WEuropiekosztyteoszacowano
naokoło126mldeuro.
Obecniestandardowympodejściemdoleczeniapacjen-
tówonkologicznychjestwspółpracawielodyscyplinar-
negozespołu,którypowinienwypracowaćnajlepszą
strategiępostępowaniaterapeutycznego.Leczeniechorób
nowotworowych(guzówlitych)nadaljednakpozostaje
domenąchirurgów.Ponad80%przypadkówzachorowań
naświeciebędziewymagaćjednejlubkilkuinterwencji
chirurgicznych,awedługprognozdo2030r.naświecie
będziepotrzebnewykonanie45mlnprocedurchirurgicz-
nychrocznie.
Częstośćwystępowanianowotworówzłośliwychzaczęła
gwałtowniewzrastaćszczególniewkrajachrozwiniętych,
jednakwiększośćtegowzrostujestzwiązanazezmianami
strukturywiekuiczęstszymwystępowaniemnowotworów
uosóbstarszych.Wciąguostatniegopółwieczaprzeciętne
trwanieżyciawEuropiewzrosłoz65,6latwlatach1950–
1955do83,1latw2012r.WPolscewciąguostatnich
sześciudekadprzeciętnetrwanieżyciawzrosłoo17,9lat
umężczyznio20,3latukobiet(odpowiednio73,9i81,9
latw2016r.).Zaczęśćwzrostuliczbyzachorowań(izgo-
nów)nanowotworyzłośliweodpowiadajązatemzmiany
wstrukturzedemografcznejprowadzącedozwiększe-
niaudziałuosóbstarszychwpopulacji.Większaczęstość
występowaniachoróbnowotworowychwstarszymwieku
jestprawdopodobniespowodowanawydłużeniemekspo-
zycjinakarcynogenyiosłabieniembiologicznychproce-
sównaprawczychwkomórce.WPolscezachodziłyzmiany
podobnejakwuprzemysłowionychkrajachEuropy,które
sprawiły,żechorobyprzewlekłewynikającezwydłużenia
czasuekspozycjinaczynnikikarcynogenne(dymtyto-
niowy,działalnośćprzemysłowa,nieodpowiedniadieta
itp.)stałysięnajważniejszymwyzwaniemmedycyny.
3
