Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1EtiologiaiepidemiologianowotworówzłośliwychwPolsceinaświecie
rowańiwkonsekwencjizgonówwkrajachrozwiniętych
związanejestzpowszechniewykonywanymzabiegiem
usunięciapęcherzykażółciowegowprzebiegukamicy
żółciowej.Diagnozękamicypęcherzykażółciowegoijego
usunięcieuznajesięobecniezaproflaktykęrakapęche-
rzyka,chociażzalecasięprzedewszystkiminterwencję
wkierunkuzmniejszeniaczęstościwystępowaniaotyłości,
zapobieganiazapaleniompęcherzykażółciowegoikamie-
niomżółciowymprzezodpowiedniądietę.
Naświecienowotworypęcherzykażółciowegoroz-
poznawanesąrocznieuokoło178tys.osób,zczego
60%występujeukobiet.Około65%zachorowańwystę-
pujewkrajachekonomiczniesłaborozwiniętych.Nowo-
tworypęcherzykażółciowegosąjednymiznielicznych
nowotworów,którewystępujączęściejukobiet–ryzyko
względneszacujesięna2–8%.Największezagrożenie
tymnowotworemobserwujesięwAmerycePołudnio-
wej(mężczyźniponad5–6/105,kobiety10–13/105),Azji
Południowo-Wschodniej(mężczyźniokoło2/105,kobiety
2–5/105)iwkrajachEuropyŚrodkowo-Wschodniej(męż-
czyźni2–3/105,kobiety4–5/105),wtymwPolsce(męż-
czyźni2/105,kobiety4/105).Najmniejszązachorowalność
notujesięwśrodkowejczęściAfryki.Liczbazgonównie
odbiegaodliczbyzachorowańzewzględunazłerokowa-
niedotyczącetegonowotworu.Częstośćwystępowania
zachorowańizgonówzpowodunowotworówpęche-
rzykażółciowegozmniejszasięwkrajacheuropejskich,
szczególnieszybkowkrajachohistoryczniewysokim
zagrożeniu(Węgry,Czechy,Słowacja).
Wskaźnikiprzeżyć5-letnichnależądojednychznajniż-
szych:wEuropie–16,5%dlapacjentówzdiagnozowanych
wlatach2000–2007,wPolsce–12,4%.
NowotworypęcherzykażółciowegostanowiąwPolsce
około1%zachorowańisąprzyczyną2–2,5%zgonów.
Rocznienotujesiępo600zachorowańizgonówmężczyzn
ipookoło1200kobiet.Zagrożenienowotworamipęche-
rzykażółciowegorośnieliniowozwiekiemodpoczątku
piątejdekadyżycia(85%tychnowotworówwystępujepo
60.rokużycia).Nowotworypęcherzykażółciowegowpol-
skiejpopulacjiwystępują1,8razyczęściejwśródkobietniż
wśródmężczyzn,chociażwprzeszłościprzewagatabyła
jeszczewiększa.Wpopulacjikobietodpoczątkulat90.
XXw.obserwowanyjestmalejącytrendzachorowalności
iumieralności.
Nowotworyzłośliwetrzustki
Etiologianowotworówtrzustkijestniejasna,chociaż
podobniejakwwiększościnowotworówwydzielonodwie
grupyczynnikówryzyka:dziedziczneiśrodowiskowe.
Wśródczynnikówgenetycznychodpowiedzialnychza
5–10%zachorowańnarakatrzustkiwymieniasię:dzie-
dzicznezapalenietrzustki(RR=52),mukowiscydozę(RR
=32),zespółPeutza-Jeghersa(RR=132),rodzinnynie-
typowywieloznamionowyzespółczerniaka(FAMM,RR=
13),zespółrodzinnegorakapiersiijajnika(dlaBRCA1RR
=23,dlaBRCA2RR=5,9–6,6),zespółLynchazmutacją
MLH1(RR=6),występowanierodzinnegorakatrzustki
(RR=6–32).Najważniejszymczynnikiemśrodowiskowym
jestprzewleklezapalenietrzustki(RR=18–26),cukrzyca
(RR=2dlacukrzycytypu1,RR=1,8dlacukrzycytypu2),
palenietytoniu(RR=1,6–2,5)orazotyłość(RR=1,7).
Wbadaniachdotyczącychwpływupaleniatytoniuna
występowanierakatrzustkiwykazano,żeryzykowzrasta
wrazzczasemtrwaniaekspozycjinatytońiliczbąwypalo-
nychpapierosów.WbadaniuprzeprowadzonymwWiel-
kiejBrytaniiw2010r.oszacowano,żeokoło26,2%raków
trzustkiumężczyzni31,0%ukobietbyłozwiązanych
zpaleniemtytoniu.Wcytowanymbadaniuoszacowano
ryzykoprzypisanedlaotyłości(zarównocałkowitej,jak
ibrzusznej)na11–13%.Brakaktywnościfzycznejrów-
nieżuznajesięzaczynnikryzyka.Narażenienachlorek
winylu,trójchloroetylen(tri),polichlorekbifenylu,akryla-
mid,atakżenikiel,chromikadmrównieżzwiększaryzyko
zachorowanianarakatrzustki.
Naświecienowotworytrzustkirozpoznajesięrocznie
uponad340tys.osób,przyczymniecowięcejzachorowań
występujeumężczyzn(52%);68%zachorowańwystępuje
wkrajachowysokimibardzowysokimHDI.Najwyższe
ryzykozachorowania(około7–8/105umężczyzni6–7/105
ukobiet)notujesięgłówniewkrajachrozwiniętych:USA,
krajachEuropy(głównieŚrodkowejiPółnocnej),Australii
iwArgentynie.Najniższezagrożenienotujesięwkrajach
afrykańskich,Indiach,IranieiIraku(poniżej2/105umęż-
czyzn,poniżej1/105ukobiet).Ponad80%zachorowań
występujemiędzy60.a80.rokiemżycia.
Zagrożenienowotworamitrzustkiwkrajacheuropej-
skichiwUSAodtrzechdekadutrzymujesięnastałym
poziomie.Liczbazgonówzpowodunowotworówtrzustki
jestpodobnadoliczbyzachorowańzewzględunabardzo
złerokowaniewtymschorzeniu.WEuropieiwUSAnie
obserwujesiępostępuwleczeniutegoschorzenia–wskaź-
nikiprzeżyćpozostająnatymsamympoziomieodpołowy
lat70.Wskaźnikprzeżyć5-letnichwEuropiewynosił5,8%
dlapacjentówzdiagnozowanychwlatach2000–2007,
awUSAdlapacjentówzdiagnozowanychwlatach2006–
2012wynosi8%.Takzłerokowaniezwiązanejestzdługim
16
