Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nowotworyzłośliwepiersi
głowyiszyi,cojestzwiązanezwieloletnimnarażeniemna
promieniowaniesłoneczne.Uosób,którewdzieciństwie
uległypoparzeniusłonecznemu,ryzykozachorowaniajest
wyższe.Indywidualneryzykojestbardzozróżnicowane
wzależnościodkonstytucjigenetycznej,fototypuskóry,
środowiskaiekspozycjisłonecznej.20–30%czerniaków
jestzwiązanychzwystępowaniemznamionbarwniko-
wych,przyczymobecnośćznamiondysplastycznychjest
niezależnymczynnikiemryzyka.Rodzinnewystępowanie
zachorowańnaczerniakaiwczesnywiekzachorowania
krewnychzwiększająryzyko.Rzadkowystępującemutacje
zarodkowemogązwiększaćpodatnośćnazachorowanie
–np.obecnośćmutacjigenuCDKN2Anachromosomie
9p21wykazanou20–40%rodzinzzespołemznamion
dysplastycznych(conajmniejtrzyosobywpierwszym
stopniupokrewieństwazczerniakiem).
Kampaniedotyczącezdrowiapublicznegowwielukra-
jachzniechęcajądoopalaniasię,atakżeokreślajązasady
ochronyprzedpromieniowaniemsłonecznym.Zalecasię
całkowitewykluczeniekorzystaniazurządzeńopalających
(solaria),atakżeunikanienarażeniawgodzinachnajwięk-
szejekspozycjisłonecznej,ochronęskóryprzewiewnym
ubraniemikorzystaniezfltrówochronnych.WPolsce
w2017r.wprowadzonoustawowyzakazkorzystania
zsolariówprzezosobynieletnie.
Liczbazachorowańnaczerniakaskórynaświecie
w2012r.wynosiłaponad232tys.(55,5tys.zgonów).
WiększośćzachorowańwystąpiławUSA,Niemczech,
WielkiejBrytaniiiAustralii.Współczynnikizachorowalno-
ściróżniąsięmiędzykrajaminiemal100-krotnie.Najwyż-
szązachorowalnośćobserwujesięwśródrasykaukaskiej
(ponad80%zachorowańnaświecie,65%zgonów):
wNowejZelandiiiAustralii(36/105),Szwajcarii,Holandii
ikrajachskandynawskich(20/105).Wkrajachpołudniowo-
-wschodniejAzji,północnejAfryceczęstośćwystępowania
czerniakanieprzekracza0,1/105.
WEuropiewskaźnik5-letnichprzeżyćwzględnych
pacjentówzdiagnozowanychwlatach2000–2007wyno-
sił74,4%.Wkrajachowysokiejzachorowalności(Dania,
Finlandia,Szwecja,Norwegia,Holandia)przeżywalność
wynosiła85–89%,wCzechachiSłoweniiponad80%.
WPolscewskaźnik5-letnichprzeżyćwynosił61%.
WPolsceczerniakskórystanowiniecoponad2%zacho-
rowańnanowotwory.W2015r.odnotowano3600zacho-
rowań.Czerniakwystępujeniecoczęściejwśródmężczyzn
(6/105)niżwśródkobiet(5,5/105).Częstośćzachorowań
wzrastaliniowozwiekiem,osiągającwdziewiątejdeka-
dzieżyciaponad40/100tys.mężczyzniponad20/100tys.
kobiet.Zachorowalnośćmężczyznrośnieodpoczątkulat
80.XXwiekuwtempieokoło4%rocznie,wśródkobiet
wzrostwtempie3,2%rocznienotowanyjestodpołowy
lat80.Tempowzrostuumieralnościzostałospowolnione
wpołowielat80.ubiegłegowiekuiwynosi1,9%rocznie
wśródmężczyzni0,6%roczniewśródkobiet.
Nowotworyzłośliwepiersi
Związekmiędzyryzykiemzachorowanianarakapiersi
izachowaniamireprodukcyjnymikobietzostałnaukowo
udokumentowany.Wynikiwielubadańwskazują,że
ryzykozachorowanianarakapiersiwzrastazwydłuże-
niemokresuprokreacyjnegokobiety.Wczesnapierwsza
miesiączka(przed12.rokiemżycia)wiążesięzokoło30%
wzrostemryzykazachorowaniawporównaniuzpóźniej-
szymwystąpieniemmiesiączki;późnamenopauza(>54.
rokużyciavs.<45.rokużycia)zwiększaokoło2-krotnie
ryzykozachorowanianarakapiersi.Szacujesię,żeuro-
dzeniepierwszegodzieckapo30.rokużyciawiążesię
z3-krotniewiększymryzykiemzachorowanianaraka
piersiwporównaniuzurodzeniemdzieckaprzed20.
rokiemżycia(pierwszyporódpo35.rokużyciawiążesię
zwiększymryzykiemnawetwporównaniuzkobietami,
którenigdynierodziły).Wynikiwielubadańwskazująna
protekcyjnywpływliczbyurodzonychdzieciikarmienia
piersią,przyczymliczbaurodzonychdzieciwykazujesil-
niejszyzwiązek(obniżenieryzykao7%nakażdeurodzone
dziecko).Antykoncepcjahormonalnapowodujeniewielki
wzrostwzględnegoryzykarakapiersi—około1,25razy
wporównaniuzjejniestosowaniem.Pozaprzestaniu
przyjmowaniadoustnychśrodkówantykoncepcyjnych
ryzykoszybkosięzmniejszaipo10latachwynosi1,1%.
Szacujesię,żewśród10tys.kobietstosującychdoustną
antykoncepcjęprzez10latmożedodatkowowystąpić1,5
zachorowańkobietwwieku20–24lati4,7zachorowań
wwieku25–29lat.Istotnymczynnikiemzwiększającym
ryzykowystąpieniarakapiersijeststosowaniehormonal-
nejterapiizastępczej.Łącznaanaliza51badańepidemio-
logicznychz1997r.wykazaławzrostryzykarakapiersi
ookoło2,7%nakażdyrokjejstosowania.Upowszechnie-
niewynikówbadaniaTheMillionWomenStudywStanach
Zjednoczonychspowodowałogwałtownezmniejszenie
stosowaniaprzezkobietyhormonalnejterapiizastępczej,
coprzyczyniłosiędoskokowegospadkuzachorowalności
iumieralnościzpowodurakapiersi.
Większośćrodzinnychnowotworówpiersiwystępuje
unosicielekmutacjigenuBRCA1lubBRCA2.Wniektó-
rychpopulacjachczęstośćwystępowaniamutacjiBRCA1
19
