Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PSYCHOLOGIAZŁA:SYTUACYJNEPRZEMIANYCHARAKTERU
40
wstrząsów,okołopoziomudrugiego.Leczwkrótceto,cokażdazgrupsłyszałaotychano-
nimowychobcych,zaczynamiećznaczenie.Jeżeliniconichniewiesz,trzymaszsięstałej
średniej–okołopoziomu5.JeżelizacząłeśpostrzegaćichjakoDfajnychgości”,podcho-
dziszdonichwsposóbbardziejhumanitarny,dającimowielesłabszewstrząsy,około
poziomu3.Natomiast,wyobrażeniesobieichwpostaciDzwierząt”wyłączawszelkie
współczucie,jakiemógłbyśdlanichmieć,akiedypopełniająbłędy,zaczynaszrazićich
wstrząsamizwciążrosnącąsiłą,znaczącomocniejniżwpozostałychprzypadkach,wspo-
sóbciągłynasilającjeażdopoziomu8.
Zastanówsięprzezchwilęuważnienadprocesempsychologicznym,jakipodwpły-
wemprostejetykietkizaszedłwTwoimumyśle.Podsłuchałeśosobę,którejnieznaszoso-
biście,mówiącąjakiemuśdecydentowi,któregonigdyniewidziałeś,żeinnipodobnido
ciebiestudencicollege’uwydająsiębyćDjakzwierzęta”.Topojedynczeopisoweokreślenie
zmieniasposób,wjakikonstruujeszwswoimumyśleobraztychinnych.OddalaCięod
wizjiprzyjaznychchłopakówzcollege’u,zktórymizpewnościąwięcejCięłączy,niżdzie-
li.TennowykonstruktumysłowymasilnywpływnaTwojezachowanie.Racjonalizacje
posthoc,przywoływaneprzezstudentówuczestniczącychweksperymenciedlawyjaśnie-
niaprzyczynwymierzaniataksilnychwstrząsówstudentomzeDzwierzyńca”,wramach
Ddawaniaimniezłejlekcji”,byłyniemniejfascynujące.Tenprzykładwykorzystaniaba-
dańeksperymentalnychwceluprześledzeniafundamentalnychprocesówpsychologicz-
nychpojawiającychsięwznaczących,zżyciawziętych,sytuacjachużyciaprzemocy,
zostanierozwiniętywrozdziałach12i13,kiedybędziemyprzyglądaćsię,wjakisposób
badaczezachowaniaodkrywaliróżneaspektypsychologiizła.
Naszazdolnośćdowybiórczegowłączaniaiwyłączania
naszychstandardówmoralnych...pomagawyjaśnić,
wjakisposóbludziemogąbyćwjednejchwilibarbarzyńskookrutni,
ajużwnastępnejwspółczujący.
AlbertBandura
20
PotworneobrazynadużyćwWięzieniuAbuGhraib
Wiodącymcelemtejksiążkibyłolepszezrozumienie,jakidlaczegomogłodojśćdofizycz-
nychipsychologicznychnadużyćpopełnionychwobecwięźniówprzezamerykańską
ŻandarmerięWojskowąwWięzieniuAbuGhraibwIraku.Kiedywmaju2004r.fotogra-
ficznedowodytychnadużyćobiegłycałyświat,pierwszyrazwudokumentowanejhistorii
zobaczyliśmywszyscyżyweobrazymłodychamerykańskichmężczyznikobietzajętych
torturowaniemwniewyobrażalnysposóbcywilów,którychmielistrzec.Ciemiężcyicie-
miężenizostaliuchwyceniwpełnympokaziecyfrowoudokumentowanejdeprawacji,spo-
rządzonymprzezsamychżołnierzypodczasichpełnychprzemocyzachowań.
Dlaczegostworzylifotograficznedowodytychnielegalnychdziałań,które,jeślizo-
stałybyznalezione,zpewnościąściągnęłybynanichkłopoty?NatychDzdjęciach-trofe-
ach”,stworzonychnawzórdumnychpamiątekpoupolowanychbestiach,zbieranych
przezwielkichłowcówzminionychepok,widzieliśmyuśmiechniętychmężczyznikobie-
tywtrakcieponiżaniapokornych,zwierzęcychistot.Zdjęciaprzedstawiająciosypięścią,
policzkowanieikopaniearesztowanych;naskakiwanieimnastopy;wykorzystywanie
