Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?

Philip G. Zimbardo

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-18390-5

DOI:

-

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2012

Liczba stron:

488

XML:ISBN/ISSN:

Bibliografia:

Zimbardo, Philip G.. Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, 488 s. ISBN 978-83-01-18390-5

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Zimbardo, P.G.

A2

T1 Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2012

SN 978-83-01-18390-5

Bibliografia BibTex:

@Book{ 61945, author = "Zimbardo, Philip G.", editor = "", title = "Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2012", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-18390-5" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Zimbardo, Philip G.

ED -

TI - Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2012

SN - 978-83-01-18390-5

ER -

Netografia (standard APA):

Zimbardo, Philip G.. Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło? [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012 [dostęp: 26 04 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/efekt-lucyfera-dlaczego-dobrzy-ludzie-czynia-zlo-philip-g-zimbardo-61945.

psychologia, Zimbardo, eksperyment stanfordzki

Jedna z najważniejszych prac nurtu psychologii dobra i zła. Autor interesująco prezentuje analizę eksperymentu stanfordzkiego i wykazuje ścisły związek z tym, co później wydarzyło się w więzieniu w Abu Ghraib. Przedstawia mechanizmy i czynniki, kt...

ISBN/ISSN:

978-83-01-18390-5

DOI:

-

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2012

Liczba stron:

488

XML:ISBN/ISSN:

Przedmowa16
Podziękowania22
Rozdział 1. Psychologia zła: sytuacyjne przemiany charakteru26
Transformacje: anioły, diabły oraz cała reszta nas, zwykłych śmiertelników28
Alternatywne wyjaśnienia: dyspozycyjne, sytuacyjne i systemowe30
Zło: stałe i wewnętrzne czy zmienne i zewnętrzne?30
Malleus Maleficarum oraz inkwizycyjny program PNC (polowanie na czarownice)32
Systemy władzy – wszechogarniające zwierzchnictwo33
Moc tworzenia „wroga”34
Przestępstwa przeciwko ludzkości: ludobójstwo, gwałt, terroryzm35
Gwałty w Rwandzie36
Gwałt w Nankin, w Chinach39
Dehumanizacja i wyłączenie moralności w laboratorium40
Potworne obrazy nadużyć w Więzieniu Abu Ghraib41
Równoległe światy w Abu Ghraib i więzieniu stanfordzkim42
Badając ciemną stronę ludzkiej natury43
Rozdział 2. Niedziela rano: niespodziewane aresztowania47
Sąsiedzkie zło, sąsiedzkie dobro48
Uniwersytet przeciw miastu – starcia w Stanfordzie i poza nim50
Katastrofa: misja niemal upada, zanim zdążyła się rozpocząć52
Próżność, której na imię Wiadomości Telewizyjne53
Teraz rozpoczyna się właściwa opowieść54
Jakiś gliniarz puka do drzwi58
Hau, hau! Skąd się wzięły te „Psy”?60
Jestem gotowy, proszę mnie aresztować62
Rozdział 3. Niedziela po południu: rytuały degradacji66
Oto są zasady, według których macie żyć68
Pierwsze odliczanie w tym przedziwnym miejscu70
Wczucie się w role71
Nocna zmiana przejmuje pałeczkę72
Nowy sens odliczania73
Pierwsze oznaki nadciągającej burzy75
Przenikliwe gwizdy o 2.30 rano77
Kilka wstępnych obserwacji i uwag78
Sobotnia odprawa strażników79
Rozdział 4. Poniedziałek: bunt więźniów83
Szykuje się bunt84
Powitajmy bunt. Zmiana dzienna86
A po śniadaniu, może mała ucieczka89
Małe odliczanko dla uciszenia pospólstwa90
Komisja Skarg Pensjonariuszy Więzienia Hrabstwa Stanford91
Więzień 8612 zaczyna pękać92
Nasz konsultant do spraw więziennictwa wykpiwa pozorowanego więźnia93
Więzień mówi wszystkim, że nikt nie może zrezygnować95
To znowu my. Pora na zmianę nocną96
Sto lat, sto lat, niech żyje nam więzień 5704100
Ostateczne załamanie i zwolnienie więźnia 8612101
Rozdział 5. Wtorek: podwójny kłopot – odwiedziny i widmo napaści105
Nowe zasady, choć stare odliczania trwają106
Granice tożsamości i odgrywanych ról zaczynają się zacierać110
Trwając na straży bezpieczeństwa mojej instytucji111
Wprowadzenie informatora113
Żale znajdują ujście114
Więźniowie kontaktują się ze światem zewnętrznym115
Przygotowania do przyjścia gości. Pełna hipokryzji maskarada116
Powierzchowne i bezosobowe odwiedziny118
Matka wie najlepiej, ale my ją z tatą usadzimy120
Pozorowane opuszczenie więzienia dla zmylenia domniemanych napastników122
Zrobiliśmy z siebie głupków. I kto za to zapłaci?123
Rozdział 6. Środa: sytuacja wymyka się spod kontroli125
Łamigłówka z księdzem125
Nie jesteś numerem 819, czas do domu Stewart!132
819 mąci od samego początku132
Zdrada ze strony własnego szpiega133
Powitajmy nowego więźnia w zakładzie134
Cudowna łaska w tonacji ironicznej135
Żegnaj zmiano dzienna, dobry wieczór zmiano nocna138
Powrót operatora ze stacji TV138
Posłuszni więźniowie mają prawo do odwiedzin141
Homofobia szczerzy obrzydliwe kły142
„Sierżant” ujawnia nową tożsamość moralną144
Potęga symboliki kiełbasek149
Zadufany w sobie świętoszkowaty dupek150
Powiedz: „Dziękuję ci, 416!”151
Znowu te brudne koce152
Rozdział 7. Prawo do zwolnienia warunkowego155
Szansa na odzyskanie wolności156
Więzień 4325 nie przyznaje się do winy156
Przyćmienie wzoru godnego naśladowania158
Buntownik przycicha160
Urodziwy dzieciak zostaje zmieszany z błotem162
Rezygnacja z wynagrodzenia w zamian za wolność163
Co tu się wydarzyło?165
Rozmywanie się granicy między eksperymentem więziennym a rzeczywistym pobytem w więzieniu165
Podporządkowanie się więźniów i poważne traktowanie swojej sytuacji166
Krótka przerwa na demonstrację siły bez współczucia167
Radykalna przemiana przewodniczącego Komisji ds. Zwolnień Warunkowych167
Wracając do brązowookiego Carla168
Czwartkowe posiedzenie Komisji ds. Zwolnień Warunkowych i Dyscypliny169
Głodujący więzień wypisuje się169
Z uzależnionymi sprawa jest łatwa170
Zagadkowy osiłek172
Brak spontaniczności „Sierżanta”173
Skrucha nie przynosi rezultatów174
Gdy zwolniony warunkowo więzień zostaje przewodniczącym Komisji ds. Zwolnień Warunkowych175
Rozdział 8. Czwartek: konfrontacje z rzeczywistością178
Wybuch agresji w więzieniu179
Więzień 5704 dorabia się następnych szykan181
Więzień 416 przeciwstawia się systemowi przez strajk głodowy182
Jeszcze dwóch więźniów załamuje się184
Christina dołącza do przyjęcia u Szalonego Kapelusznika185
Listy z Więzienia Stanford do domu185
Ksiądz wypełnia swoją obietnicę duszpasterskiej pomocy186
Bohater we wstecznym lusterku187
Przyjaciel okazuje trochę serca189
„To, co robicie tym chłopcom, to okropność!”190
Jesteście samcami wielbłądów, a teraz wskoczcie na samice193
Rozdział 9. Piątek: nadchodzi zmierzch197
Piątek: końcowy apel198
Obrońca z urzędu w obronie praw więźniów199
Słuchajcie uważnie: koniec eksperymentu. Jesteście wolni201
Bankructwo starej energii, odnalezienie nowej202
Wszyscy na pokład: do podsumowań203
Byli skazańcy: upust emocji204
Niezadowolenie byłych strażników206
Końcowe połączenie obu grup207
Co to znaczy być strażnikiem lub więźniem?208
O roli więźnia208
O sile roli strażnika209
O dobrych i złych strażnikach210
O cichej furii sadyzmu strażników211
O przemianie charakteru w sześć dni212
O naturze więźniów212
O „małych eksperymentach” Hellmanna214
Rozdział 10. Znaczenie i przesłanie Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego: alchemia przemiany osobowości218
Rekapitulacja przed zagłębieniem się w analizę danych218
Czego dowiedzieliśmy się na podstawie naszych danych?220
Miary osobowości220
Nauki i przesłania płynące ze Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego228
Zalety nauki228
Przemiana strażników pod wpływem posiadanej władzy230
Patologie roli więźnia231
Dlaczego sytuacja ma znaczenie233
Kiedy role stają się rzeczywistością235
Wpływ reguł na kształtowanie rzeczywistości235
Przejście od roli uzdrowiciela do roli zabójcy237
Wzajemnie uzupełniające się role i ich scenariusze238
Role odgrywane w eksperymencie przez dorosłych239
Role a odpowiedzialność za występki240
Anonimowość i deindywiduacja241
Dysonans poznawczy, który racjonalizuje zło241
Społeczne konstruowanie rzeczywistości243
Siła aprobaty społecznej243
Dehumanizacja: inny człowiek jako ktoś pozbawiony wartości244
Szczęśliwy traf rzuca strumień światła na Stanfordzki Eksperyment Więzienny246
Stanfordzki Eksperyment Więzienny a duch tamtych czasów247
Dlaczego systemy mają największe znaczenie248
Rozdział 11. Stanfordzki Eksperyment Więzienny: aspekty etyczne i dalsze rozwinięcia eksperymentu252
Wynaturzenie ludzkiego dążenia do perfekcji253
Refleksje etyczne nad Stanfordzkim Eksperymentem Więziennym254
Etyka absolutna255
Z punktu widzenia norm absolutnych Stanfordzki Eksperyment Więzienny był nieetyczny255
Etyka relatywna257
Pozytywne konsekwencje dla uczestników259
Nieoczekiwane korzyści osobiste dla uczestników i personelu Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego260
Nieśmiałość jako więzienie narzucone sobie samemu263
Szaleństwo u ludzi normalnych264
Nauczanie przez przekazywanie uprawnień265
Wpływ na mnie osobiście265
Maksymalizowanie korzyści: szerzenie idei społecznej266
Potęga mediów i obrazów wzrokowych267
Replikacje i rozwinięcia eksperymentu267
Solidna replikacja w innej kulturze268
Symulacja na oddziale psychiatrycznym268
Niepowodzenie pozornej replikacji w telewizyjnym pseudoeksperymencie269
Stanfordzki Eksperyment Więzienny jako ostrzeżenie przed nadużywaniem władzy269
Przenikanie do kultury popularnej271
Witryna Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego: siła Internetu272
Rozdział 12. Badanie dynamiki społecznej: władza, konformizm i posłuszeństwo277
Co ujawniły badania nad wpływem sytuacji278
Uwaga! Mogą działać atrybucje egotystyczne279
Badania Ascha nad konformizmem: podporządkowywanie się280
Ślepe posłuszeństwo wobec autorytetu: wstrząsające badania Milgrama282
Paradygmat badań Milgrama nad posłuszeństwem282
Wstrząsająca prawda285
Wynik przewidywany przez ekspertów285
Wariacje na temat posłuszeństwa286
Dziesięć wniosków wynikających z badań Milgrama: jak tworzyć złe pułapki na dobrych ludzi287
Replikacje i modyfikacje Milgramowskiego modelu posłuszeństwa288
Niewłaściwe postępowanie pielęgniarek wobec pacjentów pod wpływem poleceń lekarzy289
Administracyjne posłuszeństwo wobec autorytetu290
Posłuszeństwo seksualne wobec autorytetu: numer z rewizją osobistą291
Podobieństwo do nazistów: czy mogłoby to się zdarzyć w Twoim mieście?293
Produkowanie nazistów w amerykańskiej klasie szkolnej293
Kształtowanie małych bestii w szkole podstawowej: oczy brązowe przeciw oczom niebieskim295
Poparcie na Hawajach dla „ostatecznego rozwiązania”: uwolnienie świata od nieprzystosowanych296
Nakłanianie zwykłych mężczyzn do niezwykłego mordowania297
Banalność zła300
Oprawcy i kaci: typy patologiczne czy imperatywy sytuacyjne?301
„Doskonali żołnierze 11 września” i „zwykłe brytyjskie chłopaki” dokonują na nas zamachów bombowych303
Ostateczny test ślepego posłuszeństwa wobec autorytetu: zabijanie własnych dzieci na rozkaz304
Rozdział 13. Badanie dynamiki społecznej: deindywiduacja, dehumanizacja i zło bezczynności310
Deindywiduacja, anonimowość i destrukcyjność311
Szokujące zachowanie anonimowych kobiet312
Mądrość kulturowa: jak sprawić, żeby wojownicy zabijali na wojnie, ale nie w domu315
Deindywiduacja przekształca naszą apollińską naturę w naturę dionizyjską316
Efekt zapustów: wspólna deindywiduacja jako ekstaza317
Dehumanizacja i odłączenie moralne318
Dehumanizacja eksperymentalna: określanie studentów mianem zwierząt319
Mechanizmy odłączania moralnego321
Kreowanie zdehumanizowanych wrogów państwa322
Zrozumienie dehumanizacji nie jest równoznaczne z jej usprawiedliwieniem322
Zło bezczynności: bierność przypadkowych świadków324
Przypadek Kitty Genovese: psychologowie społeczni spieszą na ratunek, poniewczasie324
Badania nad interwencją przypadkowych świadków325
Jak dobrzy są Dobrzy Samarytanie, którzy się spieszą?326
Zinstytucjonalizowane zło bezczynności327
Dlaczego sytuacje i systemy są ważne328
Oszacowanie siły sytuacji329
Następny etap: o jabłkach, skrzynkach, grubych rybach i ważniakach330
Rozdział 14. Znęcanie się i tortury w więzieniu Abu Ghraib: zrozumienie i personalizacja jego okropności334
Zrozumieć bezsensowne znęcanie się337
Czas kwitnących jabłoni w stolicy338
Miejsce: Więzienie Abu Ghraib339
Wysoka wieża jako cel ataków moździerzowych340
Nowy dowódca przybywa na miejsce, ale nie widzi nic341
„Chip” Frederick jakiego poznałem343
Przebieg służby Fredericka w więziennictwie i wojsku344
Oceny psychologiczne345
Sytuacja: koszmary i zabawy nocne na Kondygnacji 1A347
Zgniłe jabłko czy owoc w najlepszym gatunku?347
Przygotowanie i odpowiedzialność348
Nieustanna praca nocna349
Wielu innych występujących na tej całonocnej scenie350
Czynnik strachu353
Porównania ze strażnikami w Stanfordzkim Eksperymencie Więziennym354
Dynamika seksualna na Kondygnacji 1A357
Katalizator Graner358
Uwagi ostrzegawcze358
Inne spojrzenia na Charlesa Granera359
Zdjęcia jako trofea: udokumentowana cyfrowo deprawacja361
„Zdjęcia-trofea” w innych czasach362
Cyfrowa siła362
Ekshibicjoniści występujący dla podglądaczy363
Złożone motywy i dynamika społeczna363
Inscenizowane zdjęcia wykorzystywane do grożenia zatrzymanym364
Uzyskanie statusu, dokonanie zemsty364
Deindywiduacja i efekt zapustów365
Porównywalne okrucieństwa dokonywane przez żołnierzy brytyjskich i żołnierzy amerykańskich z elitarnych jednostek366
Postawienie sierżanta Ivana Fredericka przed sądem367
Proces368
Parę istotnych porównań369
Wyrok369
Przekształcenie strażnika więziennego Ivana Fredericka w więźnia numer 789689371
Uwagi końcowe371
Rozdział 15. System przed sądem: współudział dowództwa377
Dochodzenia w sprawie Abu Ghraib ujawniają wady systemu378
Raport Rydera jako pierwszy wysłał sygnały ostrzegawcze379
Raport Taguby jest gruntowny i surowy380
Zaniedbania w komunikacji, szkoleniu i dowodzeniu381
Taguba atakuje zaniedbujących obowiązki nieudolnych dowódców382
Raport Faya i Jonesa rozszerza zakres osób odpowiedzialnych – ku górze i na zewnątrz384
Stwarzanie niezdrowego środowiska pracy385
Współdziałanie z bezprawnymi akcjami CIA jako „praca zespołowa”385
Kiedy zeznania obronne żołnierzy Żandarmerii Wojskowej okazują się prawdziwe386
Porządne psy popełniają obrzydliwe świństwa386
Nadzy więźniowie są więźniami zdehumanizowanymi387
Ustalanie winnych: oficerowie, Wywiad Wojskowy, przesłuchujący, analitycy, tłumacze i personel medyczny387
Raport Schlesingera określa winę388
Rozpowszechnienie okrucieństw dokonywanych przez wojsko388
Główne obszary problemowe i warunki utrudniające389
Znów mamy do czynienia z porażką dowództwa389
Nauki wynikające z Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego390
Psychologia społeczna nieludzkiego traktowania innych390
Raport Human Rights Watch: „Unikanie odpowiedzialności za tortury?”391
Wielu maltretujących, niewielu ukaranych, oficerowie wychodzą na wolność392
Human Rights Watch sięga do górnych poziomów hierarchii służbowej393
Pozbawić nietykalności architektów polityki niezgodnej z prawem394
Przed sądem: sekretarz obrony Donald Rumsfeld394
Przed sądem: były dyrektor CIA George Tenet396
„Lodowy Człowiek” znika396
Przed sądem: generał broni Ricardo Sanchez398
Przed sądem: generał dywizji Geoffrey Miller400
Tortury, wszędzie tortury i okaleczanie402
Ujawnienie powszechnego stosowania okrucieństw wobec więźniów przed Abu Ghraib402
Piechota Morska z zimną krwią morduje irackich cywilów403
Następni przed sąd: świadkowie oskarżenia406
Elitarni żołnierze tak postępują: 82 Dywizja Powietrznodesantowa łamie kości i pali fotografie410
„Laski od tortur” wykonują taniec erotyczny z więźniami w „konfesjonale” Guantánamo411
„Zlecanie” tortur na zewnątrz413
Inne ujawnione fakty dotyczące przestępstw i występków w Guantánamo413
Dotrzeć do szczytu: obarczenie odpowiedzialnością Dicka Cheneya i George’a W. Busha415
Wojna z terrorem ukształtowała zmianę paradygmatu tortur415
Wiceprezydent Dick Cheney jako „wiceprezydent od tortur”417
Notatki służbowe o torturach418
Prezydent George W. Bush jako „głównodowodzący czasu wojny”418
Grupa Robocza Dochodzeń Karnych Departamentu Obrony przeciwna przesłuchaniom w Guantánamo420
Obsesja na punkcie wojny z terrorem420
Sędziowie przysięgli, proszę o werdykt422
Wpuśćmy trochę słońca422
Rozdział 16. Przeciwstawianie się wpływom sytuacyjnym i sławienie heroizmu429
Uczenie się, jak stawiać opór niepożądanym wpływom431
Dualizm: odłączenie a nasycenie431
Dziesięcioetapowy program stawiania oporu niepożądanym wpływom432
Paradoksy heroizmu437
Heroizm i bohaterowie – co to takiego?439
Definicje bohaterów i heroizmu440
Bohaterowie wojskowi441
Bohaterowie cywilni442
Bohaterowie ryzyka fizycznego a bohaterowie ryzyka społecznego443
Nowa taksonomia heroizmu444
Bohater antykomunistyczny448
Bohaterowie apartheidu448
Przykładowe sylwetki bohaterów448
Bohaterowie wojny wietnamskiej449
Żołnierz, który podniósł alarm podczas wojny w Iraku450
Bohaterowie Jonestown452
Wielowymiarowy model heroizmu454
Kontrasty heroizmu: niezwykły czy banalny455
O banalności zła455
O banalności heroizmu457
Heroizm jako potwierdzenie wspólnoty ludzkiej459
Indeks nazwisk464
Indeks rzeczowy473

PSYCHOLOGIAZŁA:SYTUACYJNEPRZEMIANYCHARAKTERU

38

DKażdy,ktowahałsięzabijaćzewzględunauczuciesmutku,bezwzględniemusiałliczyćsięzesłowami,nie

mówićnicoprzyczynieswejpowściągliwości,zestrachuprzedoskarżeniemobrataniesięzwrogiem”.

DZabijaliśmykażdego,kogoudałonamsięnamierzyć[schowanego]wpapirusie.Niemieliśmypowodów,

bykogośszczególniewybierać,oczekiwaćlubsięobawiać.Byliśmyrzeźnikamiznajomych,rzeźnikami

sąsiadów.Poprosturzeźnikami”.

DWiedzieliśmy,żenasisąsiedziTutsiniebyliniczegowinni,aleuważaliśmy,żegeneralnieTutsisąodpo-

wiedzialnizanaszeciągłeproblemy.Niepatrzyliśmyjużnanichjaknajednostki,przestaliśmypostrzegać

ichtakimi,jakimisą,niewidzieliśmywnichnawetkolegów.Stalisięzagrożeniemwiększymniżkiedykol-

wiekdoświadczyliśmy,ważniejszymniżnaszsposóbpostrzeganiasprawwewspólnocie.Takwłaśnierozu-

mowaliśmy,jednocześniezabijając”.

DKiedywytropiliśmyTutsinabagnach,niewidzieliśmyjużwnichistotludzkich.Chodzimioosobytakie

jakmy,dzielącepodobnemyśliiuczucia.Polowaniebyłodzikie,łowcybylidzicy,zwierzynabyładzika

–dzikośćzawładnęłanaszymiumysłami”.

Szczególnieporuszającareakcjanatebrutalnemorderstwaigwałtypochodziodjed-

nejzocalałychkobietTutsi,Berthe.Zawieraonawątek,któremuprzyjrzymysiębliżej:

DKiedyświedziałam,żejedenmężczyznamożezabićdrugiegomężczyznę,ponieważzdarzałosiętobez

przerwy.Terazwiem,żenawetosoba,zktórądzieliszsiępożywieniem,lubzktórąspałeś,nawettenktoś

możecięzabićbezproblemu.Najbliższysąsiadmożezabićcięnawetzębami:otoczegonauczyłamsiępo-

przeztoludobójstwoinic,cowidząmojeoczy,niebędziejużnaświecietakiesamo”.

WŚciskającdłońdiabła

15

,generałporucznikRomeoDallaireprzedstawiaswojeporu-

szająceświadectwo,opartenadoświadczeniach,jakiezebrałbędącprzywódcąmisjitowa-

rzyszącejONZwRwandzie.Pomimoże,dziękiheroicznemuzaangażowaniu,udałomu

sięuratowaćtysiąceludzi,tenprzywódcawojskowynajwyższegoszczeblazałamałsię,nie

będącwstanieuzyskaćodONZdodatkowejpomocy,dziękiktórejmożnabyzapobiec

wieluinnymokrucieństwom.Skończyłcierpiącnapoważnysyndromstresupourazowe-

go,jakopsychologicznaofiaratejmasakry

16

.

GwałtwNankin,wChinach

Pojęciegwałtujestobrazoweiprzerażające–azarazemtakłatwedowyobrażenia,żewyko-

rzystujemytookreśleniemetaforyczniedlaopisaniainnych,niemalniewyobrażalnych

okropnościwojny.Wroku1937japońscyżołnierzedokonalimasowychrzezi,wwyniku

którychzginęłydziesiątkitysięcychińskichcywilów.

OpróczprzyjęciadowiadomościwielkiejliczbyzamordowanychChińczyków,ważne

jestbyśmypoznalistosowaneprzezichoprawcówDkreatywnieokrutne”sposobynato,by

nawetśmierćstałasiępożądana.Badanietegohorroru,przeprowadzoneprzezautorkęIris

Changwykazało,żechińscymężczyźnibyliwykorzystywanidoćwiczeńzbagnetamioraz

wkonkursachdekapitacji.Szacunkowopomiędzy20a80tys.kobietzostałozgwałconych.

Wielużołnierzynieograniczałosiędogwałtów,leczpatroszyłokobiety,obcinałoimpier-

siiprzybijałożywcemdościan.Ojcowiebylizmuszanidogwałceniaswychcórek,asyno-

wieswychmatek,podczasgdyinniczłonkowierodzinynatopatrzyli

17

.

Wojnawykorzystujeokrucieństwoibarbarzyńskiezachowanieprzeciwkokażdemu,

ktojestuważanyzaWroga,zdehumanizowanego,demonicznegoObcego.GwałtwNan-