Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
1.Inspiracjeideologiczneutopieimarksizm
1795wartykule6:HPrawojestwoląogólną,wyrażonąprzezwiększośćobywateli
lubichprzedstawicieli”9.NiewątpliwiefermentumysłowykońcaXVIIIw.związany
zrewolucjąfrancuskąprzygotowałpole,naktórympokilkudziesięciulatachzaczął
wyrastaćsocjalizmnaukowyKarolaMarksaiFryderykaEngelsajakokompleksowy
systemświatopoglądowy,obejmującywszelkiesferyżyciapolitycznego,społecznego
igospodarczego.
Bezpośredniąspuściznąrewolucjifrancuskiejwinteresującymnasobszarze
byłopowstaniedoktrynyzwanejbabuwizmem,apóźniejpojawieniesięanalogicz-
negoruchuspołecznego.IchtwórcąbyłFrançoisNoëlBabeuf,nazywanyniekiedy
Gracchusem(1760–1797),francuskidziałaczrewolucyjnyimyśliciel,pozostającypod
wpływempoglądówRousseauiMorellyego.WswojejdoktrynieBabeufpostulował
wywłaszczenieprywatnejwłasnościziemskiejizniesienieprawadziedziczenia.Był
zwolennikiemzasadyabsolutnegoegalitaryzmuwmyślhasła:każdemuobywatelowi
tylesamoitosamo.DobitniewyraziłtowManifeściePlebejuszy(1795),gdzietwier-
dziłwprostHPragniemyrzeczywistejrównościalbośmierci”.WListachdoGerma-
ina(1796)Babeufokreśliłpodstawyswojegoprogramuspołeczno-politycznego,któ-
regotreśćstanowiłomówiącwskrócieuspołecznieniewszelkichformwłasności
(ziemskiej,przemysłowejihandlowej),wspólnotadóbrorazkolektywnaorganizacja
produkcjiipodziału.ProgramBabeufajakożywoprzypominaekstremalnekoncep-
cjekomunistycznemianoznieśćwłasnośćprywatną,związaćkażdegoczłowieka
zprzynależnąmuumiejętnością.Należałozlikwidowaćhandel,wolnąkonkurencję,
atakżepieniądzjakoczynnikiprzeciwdziałającerównościspołecznej.Całośćziemi
miałabyćpodzielonanarównedziałki,niepodlegającesprzedażylubodstąpieniu.
Produkcjaspołecznamiałabyćgromadzonairozdzielanapomiędzywszystkichpo-
trzebującychwnajprostszysposób.
WażnymelementempoglądówBabeufabyłaideasiłowegowprowadzeniadyk-
taturyproletariatu.Babeuf,podobniejakponad100latpóźniejLenin,uważał,
żerewolucjamusibyćzrealizowanasiłą,przywsparciuwojskaimetodamiwoj-
skowymi.TepoglądyBabeufawdużymstopniuznalazływyrazwManifeścieko-
munistycznymMarksaiEngelsaistałysięwyznaniemwiarydlakolejnychpokoleń
marksistów.
Kontynuatoremmyśli,aponiekądtakżedziałalnościBabeufabyłLouisA.Blan-
qui(1805–1881),którydogłębniekrytykowałXIX-wiecznąrzeczywistośćistworzył
ruchspołecznyzwanyblankizmem.Zasadniczeelementyjegowewnętrznieniejed-
nolitychpoglądówsprowadzałysiędostwierdzenia,żebudowanienowego,lepszego
porządkuniejestmożliwebezkompletnegozniszczeniaiunicestwieniaporządku
starego,wtymreligiikatolickiejjakouosobieniaciemnotyifałszu,adyktaturaprole-
tariatujestniezbędnymwarunkiemtrwałejzmianyustrojowej.Blankiścijakopierwsi
wskazalikonkretne(choćetyczniewątpliwe,boopartenadestrukcjiigwałcie)sposo-
bydochodzeniadoustrojuwiecznejszczęśliwości.Gloryfikowalipaństwoiodegrali
ważnąrolęwczasachKomunyParyskiejw1871r.
9Cyt.za:J.Poradowski,Dziedzictworewolucjifrancuskiej,Nortom,Wrocław2001,s.117.