Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
1.Inspiracjeideologiczneutopieimarksizm
gwarancjęzaspokojeniapodstawowychpotrzebkonsumpcyjnychibytowych.Praca
wfalandzeniebyłajużprzykrym,zewnętrznymprzymusem,astawałasięnatural-
ną,rozwijającąpotrzebąkażdegoczłowieka,formąludzkiejekspresji.Jednocze-
śnie,abyuniknąćmonotoniiwysiłkuipetryfikacjihierarchiispołecznych,zajęcia
podejmowaneprzezposzczególneosobymiałysięnieustanniezmieniać.Wfalandze
nietylkopracabędziezorganizowanawsposóbcentralnyizaplanowany,aleikon-
sumpcjabędziemiałacharakterzbiorowy.Choćkażdybędziemiałwłasnypokój
wfalansterze,zniknąwzasadziepojedynczegospodarstwadomowe.Przygotowane
przezsłużbykuchenneposiłkibędąspożywanewwielkichsalachjadalnych,autrzy-
maniemporządkuzajmiesięspecjalnasłużbadomowa.Zaniknierodzinaimałżeń-
stwowtradycyjnymrozumieniu,toznaczyjakowspólnotaekonomiczna.Cowięcej,
wfalandzebędzieistniećcałkowitaswobodaseksualna,azwiązekmiędzykobietą
amężczyznąbędziesięzasadzaćnadobrowolnejumowiewwarunkachcałkowitego
równouprawnieniapłci.Opiekanaddziećmiiichwychowywanie,przygotowujące
dożyciawewspólnocie,zostaniepowierzonespecjalnymsłużbomwtensposób,
zdaniemFouriera,kobietywyzwoloneodtradycyjnychobowiązkówbędąmogłyroz-
wijaćnarównizmężczyznamiswojeukrytedotądtalentyiambicje.Wielkąrolę
widealnymświecieprzypisujeFourierwartościomidoznaniomestetycznymoraz
nieskrępowanejtwórczościartystycznej.
WizjaFourierawykraczałapozaorganizacjępojedynczegofalansteru.Wyobra-
żałsobie,żenacałejkuliziemskiejpowstanie600tys.falansterów,którewspólnie
stworząImperiumGlobuzestolicąwKonstantynopolu,jakomieścieusytuowanym
nagranicytrzechkontynentów.Przyczymuprawnieniaimperiumwobecposzcze-
gólnychfalansterówniebędąznaczące,sprowadząsięraczejdofunkcjireprezenta-
cyjnych,informacyjnychidoradczych.WporównaniuzSaint-Simonem,którymiał
ciągotycentralizacyjneigłosiłpotrzebęsilnej,jednolitejwładzy,koncepcjeFouriera
konsekwentnieidąwodwrotnymkierunku.Ideałemjestuniegospołeczeństwozrze-
szeniowe,zorganizowanenazasadzieautonomicznych,luźnopowiązanychisamowy-
starczalnychjednostek.
1.1.3.3.RobertOwen
RobertOwen(1771–1858),wprzeciwieństwiedoSaint-SimonaiFouriera,był
nietylkomyślicielemsnującymwizjenowego,lepszego,sprawiedliwegoizasobnego
społeczeństwa.Byłrównieżbogatymprzedsiębiorcą,którytewizjepróbowałwcielać
wżyciepoprzezkonkretnepropozycjezmianistniejącegosystemu.Filozoficzno-ide-
owąpodstawądoktrynyOwena,atakżejegodziałańpraktycznychbyłozałożenie,
pojawiającesięrównieżuinnychutopistów,żemożliwajestpozytywnaprzemiana
człowieka,jegoplastycznejnatury.Wierzył,żepoprzezpoprawęwarunkówbytowych
ipoprzezodpowiednisystemwychowawczymożliwejestzupełnewyplenienietakich
cech,jakprzestępczość,chciwość,pijaństwoczylenistwo,isprawienie,żeludzibędą
gotowidopozytywnegowspółdziałania.Przyjmowałwreszcie,takjakFourier,apo-
temMarks,żemożliwejestosiągnięcieharmoniispołecznej,awięcstanu,wktórym