Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
1.Inspiracjeideologiczneutopieimarksizm
stanowiłowedługniegoHprawdziwyfundamentgmachuspołecznego”10.Jegopoglądy
niebyłyjednakskrajne.Dostrzegałbodźcowąrolęwłasnościprywatnejidlategonie
postulowałjejzupełnejlikwidacji,lecztakiezorganizowaniesystemugospodarczego,
abywłasnośćsłużyłacałemuspołeczeństwu,niezaśwyłączniejejwłaścicielom.
Saint-Simonrozwinąłkoncepcjęspołeczeństwapracującego,zorganizowane-
gozgodniezzasadąpodziałupracywedługindywidualnychumiejętnościiwkła-
duwzbiorowąpomyślność.SpołeczeństwemtymmiałakierowaćHarystokracja
ducha”,awynagradzanieludzimiałonastępowaćzgodniezmaksymą:Hkażdemu
wedługjegozdolności,każdejzdolnościwedługjejdzieł”,którąpotemwlekko
zmienionejformieprzejąłmarksizm.Ważnącechąustrojuindustrialnego,która
potemznalazłasiętakżewleninowskiejkoncepcjipaństwa,byłozałożenieozmia-
niecharakteruwładzy,którejfunkcjąstaniesięraczejadministrowanieizarządza-
nierzeczaminiżjakdotychczasrządzenieludźmi.Saint-Simonwierzyłtakże,
iwiaręprzejąłodniegobezpośredniomarksizm,żejakpiszeA.SikoraHim
bardziejracjonalniespołeczeństwojestzorganizowane,tymusilniejpobudzaludz-
aktywność,dającswoimczłonkommożliwośćsamorealizacji,zaspokojeniapra-
gnieńdożyciatwórczego,zgodnegozichusposobieniem,zdolnościami,talentami
iaspiracjami”11.
NiedoprzecenieniajestrolaSaint-Simonajakopropagatoramyślisocjalistycznej.
PiszenatentematLeszekKołakowski:HŻadnazprzedmarksowskichdoktrynnie
wpłynęłataksilniejaksanit-simonizmnaupowszechnienieideisocjalistycznejwśród
warstwoświeconych.NapowieściachGeorgesSand,któraprzejęłasięideologią,
wychowałosięparępokoleń.GłówniedziękiSaint-Simonowiijegouczniomwiara
socjalistycznaprzeniknęładointelektualistówwszystkichwiększychkrajóweuropej-
skichdoniemieckichromantyków,doangielskichutylitarystów,dopolskichirosyj-
skichradykałów”12.
1.1.3.2.KarolFourier
KarolFourier(1772–1837)bardzokrytykowałrozszerzającysięwówczaswEu-
ropieustrójkapitalistyczny,cechującysięszybkimrozwojemprodukcji,któremuto-
warzyszyłyjednakkryzysyipogłębiającasięnędzaproletariuszy.Twierdził,podob-
niejakSaint-Simon,żepracanajemnajestnajważniejsząprzyczynąorazźródłem
niesprawiedliwościspołecznejiwyzysku,żewspółczesnacywilizacjajestniezgodna
znaturalnymporządkiemświataustanowionymprzezBoga,żekapitalizmjestniedo-
stosowanydoludzkiejnatury.Wtymsensiechoćzdiametralnieinnychpozycjibył
niewątpliwieprekursoremmarksowskiejkrytykikapitalizmu.Fouriergłosiłtakżepo-
gląd,przejętyirozwijanypotemprzezMarksaiEngelsa,żepaństwojestnarzędziem
wrękachklasykapitalistów.Krytykowałspekulacjęorazwyzyskmonopolistyczny.
10C.H.Saint-Simon,Pismawybrane,KiW
,Warszawa1968,s.130.
11A.Sikora,Prorocyszczęśliwychświatów,NaszaKsięgarnia,Warszawa1982,s.59.
12L.Kołakowski,Głównenurtymarksizmu,cz.I,Krąg–Pokolenie,Warszawa1989,s.161.