Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Zasadyodpowiedzialnościkarnej
Art.9
umyślnychtypówczynuzabronionegoniemawszakswychnieumyślnychodpowiedni-
ków,atam,gdzieichniema,liniarozgraniczającaumyślnośćodnieumyślnościoddzie-
lazarazemczynyprzestępneodczynównieprzestępnych(zob.art.8k.k.).Gdziezkolei
zakreskryminalizacjiobejmujenietylkoumyślne,aleinieumyślneczynyokreślonego
rodzaju,tamustawowezagrożeniazwiązaneztypaminieumyślnymiczynuzabronio-
negozzasadyłagodniejsze,częstoowielełagodniejszeniżustawowezagrożeniazwiąza-
nezodpowiednimitypamiumyślnymi(zob.np.ustawowezagrożeniazazabójstwoczło-
wiekawtypiepodstawowymokreślonewart.148§1k.k.orazustawowezagrożeniaza
nieumyślnespowodowanieśmierciczłowiekaokreślonewart.155k.k.);wyjątkinależądo
absolutnejrzadkości.
4.Kodekskarnyniezawierawyraźnejdefinicjianiumyślności,aninieumyślności;określa
natomiast,kiedyczynzabronionyjestpopełnionyumyślnie,kiedyzaśnieumyślnie(defi-
nicjekontekstowe).
5.Umyślnośćobjaśnionowart.9§1k.k.przezodwołaniesiędopojęciazamiarupopełnie-
niaczynuzabronionego.Ówzamiarjestwarunkiemkoniecznymizarazemwystarcza-
jącymprzypisaniasprawcyumyślności.
6.Objaśniającumyślność,użytowart.9§1k.k.pochodnejokreślenianzamiarpopełnie-
niaczynuzabronionego
,choćjestonowtymkontekścieniezbytfortunneimałoprecy-
zyjne(zob.W
.Patryas,Interpretacjakarnistyczna.Studiummetodologiczne,Poznań1988,
s.93).Ściślebiorąc,chodzinieozamiarpopełnieniaczynuzabronionego,leczozamiar
wypełnieniazespołujegoznamionprzedmiotowych.Określenienczynzabroniony”ma
bowiemwramachkomentowanegoprzepisuewidentnieszerszeznaczenieodtegousta-
lonegowart.115§1k.k.Literalnawykładniakomentowanegoprzepisu,która-uwzględ-
niającwspomnianyart.115§1k.k.-primafaciemogłabysięnawetjawićjakojedyna
uprawniona,prowadziłabydokomplikacjiirozstrzygnięćcałkowicienieintuicyjnych,
podważającychzałożenieoracjonalnościprawodawcy,wtymracjonalnościaksjologicznej
(zob.J.Majewski,Określenieumyślnościwprojekciekodeksukarnegonatleobowiązujących
przepisów,WPP1996/1,s.61,skądpochodziteżniżejpodanyprzykład).Zilustrujmyto
następującymprzykładem:XchciałzabićYizamysłswójzrealizował.Jeżelibykierowaćsię
dosłownymbrzmieniemart.9§1k.k.,dlapociągnięciaXdoodpowiedzialnościzaumyśl-
nezabójstwoniewystarczyłobywykazanie,żeXmiałzamiar(tutaj:chciał)zabićY
.Trzeba
byprzecieżponadtoudowodnić,żeXmiałzamiarurzeczywistnieniastanurzeczyrealizu-
jącegowszystkieznamionatypuumyślnegozabójstwa,ajednymzeznamiontegotypujest
umyślność(zob.komentarzdoart.8,teza3),awięcwłaśniezamiarzabójstwa!Ostatecznie
trzebabywięcudowodnić,żeXobejmowałswymzamiaremrównieżidesygnattegozna-
mienia,czyliżechciałtakżeiswegonchceniazabiciaY”
.Jużsamotowymaganiejawisię
jakowysocenieintuicyjne,aprzecieżjestipoważniejszakonsekwencja,jesteśmybowiem
zmuszenidodwojakiegorozumieniazamiaru-innego,gdytraktujemyzamiarjakopod-
stawęprzypisaniaumyślności,ainnego,gdytraktujemyzamiarjakoznamiętypu.
7.Wramachdefiniensaustanowionejwart.9§1k.k.definicjikontekstowejumyślności
objaśnionotakże,cotoznaczy,żesprawcamazamiarpopełnieniaczynuzabronionego.
Owoobjaśnienie,decydująceozakresienprawnokarnej”umyślności,macharaktermie-
szanywtymsensie,żezawierazarównoelementopisowy(sprawozdawczy)-chodzio
częśćkomentowanegoprzepisu,zktóregowynika,zgodniezintuicjamijęzykadniaco-
JarosławMajewski
77