Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Art.9
Częśćogólna
dziennego,żezakreszwrotunsprawcamazamiarpopełnieniaczynuzabronionego”obej-
mujeprzypadki,gdysprawcachcepopełnićczynzabroniony,jakielementprojektujący
(arbitralny)-chodzioczęśćomawianegoprzepisu,która,wbrewintuicjomjęzykadnia
codziennego,przesądzaotym,żezakresemtymobjętetakżeprzypadki,gdysprawca
przewidujemożliwośćpopełnieniaczynuzabronionegoinatosięgodzi.Objaśnienieto
odpowiadatradycyjnieprzyjmowanemuwnaszymustawodawstwiekarnymrozumieniu
umyślności,wramachktóregookreślenienumyślnie”maznacznieszerszyzakresniżwpo-
wszechnejpolszczyźnie(gdzienumyślnie”znaczytyle,conświadomie,mającnauwadze
określonycel”ijestwjednymciągusynonimicznymztakimokreśleniami,jakncelowo”
,
nnaumyślnie”inspecjalnie”).Tegorodzajurozszerzeniebywakwestionowanejakomało
gwarancyjne(zob.M.Rodzynkiewicz,Próbaanalizyprawnokarnejkonstrukcjiumyślności,
RPEiS1990/3-4,s.74).Trudnojednakzgodzićsięztezą,żejedynieograniczeniesięprzez
prawokarnedoznaczeniaterminunumyślność”zgodnegozjegorozumieniempotocznym
spełniałobyściślewymogiszerokorozumianejfunkcjigwarancyjnej.Przypisanieprzez
ustawodawcęjakiemuśokreśleniu,występującemuwprzepisachdecydującychozakre-
siekryminalizacjiinasileniurepresjikarnej,znaczeniaszerszegoodprzypisywanegomu
wpowszechnejpolszczyźnie,samoprzezsięnienaruszajeszczezasadynullumcrimensine
lege.Ustawodawcajestprzecieżwładnyprzypisaćpewnymsłowomlubzbitkomsłownym,
równieżwprzepisachprawakarnego,sensodmiennyodtego,jakiłączysięznimiwjęzy-
kudniacodziennego.Trudnomiećotopretensjezwłaszczawówczas,gdyczynito-tak
jakwrozpatrywanymprzypadku-zapomocądefinicjilegalnej,awięcwsposóbwyraźny
itransparentny.Wartozdaćsobiesprawę,żezakreśleniegranicumyślnościwprawiekar-
nymtonieproblem,którymożnarozwiązaćprzezodwołaniesiędojęzykapotocznegoczy
językapsychologii,alesprawaprocesudecyzyjnegozesferytworzeniaprawa,wramach
któregonaplanpierwszywysuwająsiędwaaspekty-kryminalnopolitycznyorazetyczno-
-aksjologiczny.Ichistotęopisujązwięźledwanastępującesprzężonezesobąpytania:jakie
kategoriesytuacjipowinniśmypodwzględemsurowościustawowegozagrożeniazrów-
naćzprzypadkami,wktórychsprawcacelowo(rozmyślnie,intencjonalnie)-numyślnie”
wrozumieniupotocznym-realizujeznamionaprzedmiotowetypuczynuzabronionego
(problemkryminalnopolityczny)orazjakdalekowolnosięnamwtejswoistejoperacji
nzrównywania”posunąć(problemetyczno-aksjologiczny)?(zob.J.Majewski,Określenie...,
s.58).Zachowaniecelowejesttupunktemodniesienia,dlategożeintencjonalnośćnaj-
silniejnspaja”wsensiehumanistycznymsprawcęzjegozachowaniemikonsekwencjami
tegoż(niezależnieodtego,czychodziopostąpieniaszlachetne,moralnieobojętneczyna-
ganne),wskutekczegoodpowiedzialnośćmoralna(etyczna),jakąwzwiązkuztymspraw-
cabierzenasiebie,jestnajwiększa(najintensywniejsza).
8.Kodeksoweobjaśnieniezamiarupopełnieniaczynuzabronionegodajeasumptdowyróż-
nieniadwóchjegopostaci-chęcipopełnieniaczynuzabronionegoorazgodzeniasięna
to.Wjęzykuprawniczymtedwiepostaciezamiaruokreślasiętradycyjniemianemod-
powiedniozamiarubezpośredniego(dolusdirectus)orazzamiaruewentualnegolubwy-
nikowego(doluseventualis).Wpiśmiennictwieiorzecznictwiezzakresuprawakarnego
wyróżniasięponadtorozmaiteinnepostacie(formy)zamiaru:nzamiarprzemyślany”(do-
luspremeditatus),nzamiarnagły”(dolusrepentinus),nzamiarkierunkowy”itp.
9.Wart.9§1k.k.zdefiniowanotylko,jakitypprzeżyćintelektualno-wolicjonalnychjest
wymagany,abyprzypisaćsprawcyzamiar(umyślność).Otym,jakakonkretniemabyć
78
JarosławMajewski