Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
EltrabajodeBelénGutiérrez(1989),precedidoporelarticulodondepresentael
proyecto(GutiérrezGarcia-Tores1988),tieneelméritoindudabledeserelprimero
dedicadoaltemadelos"dobletesmúltiples”:cuandosedanmásdeunresultadodeun
mismoétimo,cf.lat.apothecārius>esp.apotecario,boticario,botiguero,bodeguero,
botecario.ElcorpushasidoextraidodelaedicióndelDiccionariodelaRAEde1984,
mientrasquelaobraestádivididaenunabreveparteintroductoria(p.7–14)ylaparte
analitica(p.15–168)enlaqueseanalizanunas140formasdelas1.100quecompo-
nenelcorpusseleccionado.Elcriterioprincipalaplicadoporlaautoraeselfonético
yelsemántico,aunqueelanálisisabarcatambiénlascuestionesmorfológicas(deri-
vados,alternanciadegénero,cambiodecategoriagramatical,procedenciadedistinto
casolatino)yalgunosejemplosdedobletesdeprocedencianolatina(árabe,francesa
ygermánica).Eldetalladoanálisisfonético(p.15–125)tomacomopuntodereferen-
ciaelManualdegramáticahistóricaespañoladeM.Pidalaunque,enalgunoscasos,
remitetambiénaotrosestudios.Elanálisissemántico,ejemplificadocon10doble-
tesmúltiples,enumeracomoprincipalesfenómenosquesedanentrelossignificados
delosintegrantesdeldoblete:metonimia,metáfora,especializaciónygeneralización
delsignificado,aunquesemencionantambiénotroscomo:restricción,dislocación,
ampliaciónotransferenciasemántica.Laautoracomparte,sinembargo,laopinión
presentadaenvariosmanualesdegramáticahistóricaespañola,segúnlacual,salvo
algunasexcepciones,lavozcultasueletenerelsignificadomásamplioymáscercano
alabase,mientrasquelapalabrapatrimonialsecaracterizaporelsignificadomás
concreto(Gutiérrez1989:172),opiniónconlacualnoestamosplenamentedeacuerdo
yvamosapolemizarenelapartadodedicadoaldesarrollosemánticodelosdobletes.
Encuantoalcorpusanalizado,lasdosobrasprácticamentesecomplementanenla
mayoriadeloscasos:losvocablosdeKorolenkonoaparecenenlalistadeGutiérrez
yviceversa.Sinembargo,hayalgunascoincidencias:escuandoGutiérrezagrega
unosdesarrollosmásycuandoel"dobleteclásico”estáenriquecidoconunosdesarro-
llosadicionales,cf.:cópulacopla(Korolenko)máscobra,cobla,colla(Gutiérrez);
claviculaclavija(Korolenko)máslavija(Gutiérrez);fabulahabla(Korolenko)
másfabla(Gutiérrez)yalgunospocosejemplosmás.ElmismoKorolenkoenunsolo
casomencionaeldesarrollopopulardobledelavozlatinasignum:sinoyseña,al
ladodelcultismosigno.Enalgunoscasoslamultiplicidaddelasformasenlaobrade
Gutiérrezesresultadodehaberagregadolasformasdialectales:eructāre>eructar
rotarconstituyeundobletemúltipletrashaberleañadidolasformasdialectalesrotar
(Aragón,Asturias)yrutar(Asturias)o,delamismamanera:rubeum>rúbeorubio
másroyo(Aragón),nitidum>nitidonetomásnidio(Asturias,Salamanca).
Resumiendo,losdostrabajosprincipalesbasansucorpusenlaobralexicográfica
contemporánea,secomplementantantoenlaseleccióndelmaterialcomoenlapro-
blemática(dobletes"simples”y"múltiples”)ylametodologiaaplicada:mientrasque
Gutiérrezhacehincapiéenlasdiferenciasfonéticas,Korolenkosubrayaeltemadela
semánticayelvalorestilistico.Sinllegaraserperfectos,ambosnosvanservir,como
puntodepartidaennuestrainvestigación.
Delostrabajosmásrecienteshayquemencionartambiénlossiguientesarticu-
los:eldePerlin(2005)dedicadoalospréstamosdeformacionesderivacionales,
36