Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wprowadzenie
równieżrozkwitłyszkołynowegotypu,powstałyteżgłośneuniwersy-
tety(UniwersytetŚwiętegoJózefa,1875,iUniwersytetAmerykański,
1866).Mieszkańcyokręgusyryjsko-libańskiego,nazbytuzależnieniod
cenzurypaństwowejzeswoimtureckimhegemonemzamiedzą,emi-
growalirazporazdoswobodniejszegoEgiptu.Byłtoprawdziwyexo-
dus,dziękiniemurozwijałsięegipsko-libańskifenomenkulturowy:
Egipcjanieilibańscyemigranciwichkrajukładlipodwalinypodno-
woczesnąprasęiteatr,atymsamyminspirowalirozwójwspółczesnej
kulturypopularnej,która_choćwtymokresieukłademodniesieniadla
niejstałasiętradycjaeuropejska_kształtujesięjakosyntezawzorów
obcychirodzimych.WpoczątkachXIXiXXw.twórcyarabscyna
wielkąskalęrozwijalizwyczajswobodnegoadaptowaniautworóweu-
ropejskich.Fabułyprzystosowywalidorealiówarabskich.Wśródau-
torówwielkimpowodzeniemcieszylisięnarówniSzekspir,Wiktor
HugoiAleksanderDumas.OweadaptacjebyłyŹródłemnowopowsta-
jącejdramaturgii.Ichspektaklestanowiłypodstawęrozwojuteatrubul-
warowegowEgipcie,zjawiska,którezkoleiwpłynęłonakulturęin-
nychkrajówarabskich.Rozwójprasyodpierwszychformliterackich
dzieliłtylkokrok.
DopionierówliteraturyodrodzeniaobokRifń;ataat-tahtńwIeqo
zaliczasięteżwybitnychLibańczyków:NasIfaal-YazIŚIego(1800_1871),
poetęipisarzaButrusaal-BustńnIego(1805_1883),zafascynowanego
odnowąjęzykaarabskiego,którzymająszczególnezasługidlaodro-
dzeniamyśliarabskiej.AhmadFńrisŚidyaq(1804_1884)byłjednym
zpisarzypograniczaepok;wswojejpowieścipt.Nogananogę,opo-
wieśćoFaryaqu(As-sdq(aldas-sdqfimdhuwaal-Farydq)zawarł
wrażeniazpodróżypoEuropie.Powstałutwórłączącyelementyrepor-
tażuiopowieścioznamionachdawnychopowieści2.Wopisywanych
czasachkwitłruchprzekładowy,pozaadaptacjamiukazywałysięcoraz
rzetelniejszetłumaczeniazliteratureuropejskich.
Jednakżedlaprozyjakonovumliterackiegoznamiennebyłynowe
gatunki:powieśćiopowiadanie,którychtwórcypostrzegalihistorię
iproblematykędniabieżącegojakodwawielkieobszarytematyczne.
Zkulturowejwspólnotyegipsko-libańskiejwynikłonowatorskieinie-
zwykłejaknaoweczasyzjawisko_powieściopisarstwoµurŚIego
Zaydńna(1861_1914),LibańczykaosiadłegowEgipcie(założyciela
słynnegoczasopismaegipskiegoAl-Hildl),pełnegowerwypublicysty,
któryjednakprzeszedłdodziejówliteraturyjakoautordwudziestu
2I.Camerad3Afflitto,LetteraturaArabaContemporaneaDallanahdahaoggi,
Caroccieditore,Roma1998,s.49.
