Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wstęp
oksytocynęinstynktumacierzyńskiegoizachowańsocjalnych.Wpodrozdzialeodopingu
opisałem,jakinsulinaihormonwzrostuzjednejstronypodwyższająsprawność,
umożliwiającbicienowychrekordówsportowych,azdrugiejstronywyniszczająorga-
nizm;ichnadużywanieprowadzidotragicznychskutków,ześmierciąwłącznie.Inny
hormonpeptydowy–wazopresyna,bliskianalogoksytocyny,mazazadaniemiędzyinny-
misterowaćprocesemzatężaniamoczu.Bezniegowydalalibyśmynawet20lpłynów
dziennie.Jegopoziomwprawidłowofunkcjonującymorganizmierośniewnocy,umożli-
wiającwielogodzinnysennieprzerywanywstawaniem,jaksiętomówinzapotrzebą”.
Uniektórychdziecitenmechanizmzawodziipojawiasięprzykradolegliwośćzwana
nocnymmoczeniem.Naszczęściechemicyznaleźlinaniąlek.Zsyntezowalisilnego
agonistę,awięcanalogoznaczniewiększejaktywnościantydiuretycznejniżsamawazo-
presyna,takskuteczny,żezwyklewystarczyjednonpsiknięcie”donosaaerozolemza-
wierającymtenpeptyd,żebyuwolnićdzieckoirodzicówodnocnegokoszmaru.Zkolei
peptydyopioidowekształtująnaszesamopoczucie.Piszącopeptydach,niesposóbpomi-
nąćpowszechniewystępującepeptydytoksyczne.Należądonichzarównoantybiotyki
peptydowe,jakijadygrzybów,wężów,owadówczypająków.Wrękachspecjalistymogą
zostaćużytejakotruciznaniepozostawiającaśladów–pospełnieniuswojejfunkcjiulega-
jąbowiemhydroliziedoaminokwasów,częstotakichsamych,zjakichskładasięnasze
ciało.Twardymdowodemnazatruciegrzybaminiesątrującepeptydy,alenieszkodliwe
zarodnikitrującychgrzybówznajdowanewtreściżołądkowej.Zbrodniadoskonałapo-
przezpodaniesyntetycznychlubwyizolowanychtoksyngrzybowych,niezawierających
zarodników,niejestpomysłemzrodzajusciencefiction.
Białka,czylidużepeptydy,stanowią75%suchejmasyciałaczłowiekaiponad80%
ogółuzwiązkóworganicznychwystępującychworganizmachżywych.Fascynujązwielu
powodów,przedewszystkimprzezswojąróżnorodność.Mogąbyćtakdelikatneiprzeź-
roczystejakrogówkaokalubtwardejakbeton,tworzączpolimeremfosforanuwapnia
buduleckości.Białkasąmateriałemkonstrukcyjnym,zapasowym,pełniąfunkcjękatali-
tyczną,transportową,obronnąiregulującą.Teróżnorodnewłaściwościwynikająwprost
znieograniczonychmożliwychkombinacjiichskładu,sekwencjiresztaminokwasowych
ilabilnościkonformacyjnej.Przyjmującliczbę20jakoliczbęnajważniejszychaminokwa-
sówkodowanych,tzn.takich,zktórychsyntezowanesąbiałka,możnawyliczyć,iżcząs-
teczkabiałkazawierająca150takichresztmożewystępowaćwpostaci20150izomerów
różniącychsięsekwencją,czylikolejnościąułożeniaresztaminokwasowych,awrezulta-
cieiwłaściwościami,wtymbiologicznymi.Wrzeczywistościwcząsteczkachbiałek
występujenie20,aleponad100różnychaminokwasówimogąonezawieraćod100do
kilkusetresztaminokwasowych.Liczbamożliwychkombinacjijestpowiększanadodat-
kowoprzezfakt,żewskładbiałekwchodząrównieżinnenieaminokwasowefragmenty.
Takwięcteoretyczniemożliwaliczbabiałekjesttakprzeogromna,żeprzekraczanaszą
wyobraźnię.Przyrodajednakredukujepopulacjębiałekdotych,któresąpotrzebne,to
znaczypełniąokreślonąfunkcję.WkomórceE.coliznalezionookoło3000różnychbia-
łek.Doniedawnasądzono,iżworganizmieludzkimwystępujeponad100000białek,ale
rozszyfrowanieludzkiegogenomupozwoliłozredukowaćtęliczbędoniecałych21000.
Znanejestpowiedzenie,żeżyciejestformąistnieniabiałkaijestwtymdużoracji,ale
