Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XVIII
Wstęp
Zanimprzystąpimydoterapiineuropsychologicz-
nej,czyliprocesuusprawnianiafunkcjipoznawczych
iemocjonalno-motywacyjnychorazzachowaniazabu-
rzonychnaskutekróżnorodnychuszkodzeńmózgu,ko-
niecznejestbliższepoznaniestanupsychicznegocho-
rego.Umożliwiatoujęcieprocesowe,któreuwzględnia
dynamikęzmiennościprocesówmózgowych,zczego
wynikazmiennośćwtworzeniusięobjawów,ichwza-
jemneprzenikanie,cozkoleiwarunkujetworzeniesię
poszczególnychzespołówchorobowych.Wartoprzy
tymzaznaczyć,żeposzczególnezespołychorobowe
takżemogąsięprzenikać.Najlepszymtegoprzykła-
demsąchorobyneurodegeneracyjne,wktórychobja-
wyformująsięwzespołychorobowewpowiązaniu
zmiejscemiaktualnągłębokościązmianneurodege-
neracyjnychmózgu.Matozwiązekzfaktem,żemózg
niejestwytworemumiejętnościinżynierskichzespo-
ługenialnychprojektantów,leczbytembiologicznym,
produktemdługiegoprocesuewolucji.Cowięcej,nie
jestonwogóleproduktem,jeżeliprzeznprodukt”
rozumiemydzieło,którepowstajewwynikuzakoń-
czeniapewnegoprocesu.Procestworzenialudzkiego
mózgujakogatunkuiindywidualnegomózgukażdego
znasniejestzakończony.Mózgjestwustawicznym
procesiestawaniasięipodlegaciągłymzmianomod
narodzinażdośmierci,akażdyindywidualnyproces
stawaniasięjestszczególnymodcinkiemwiększego,
trwającegoodmilionówlatażdodziśijutra,procesu
ewolucji.Dlategowłaśnie,wprzeciwieństwiedoko-
gnitywistów,wregułachiprawidłowościachewolu-
cjipowinniśmyszukaćodpowiedzinanaszepytania
dotyczącemózgu,aniewfabrycekomputerów.Mózg
bowiemniezostałzaprojektowany,leczewoluował
iwdalszymciąguewoluuje,coszczególniejasnouka-
zujeopisywanaprzeznaswtympodręcznikuteoria
mikrogenetyczna.
NOWYPARADYGMATbADAWCzY
WNEUROPSYCHOLOGII
Szczególnąnowościątejksiążkijestkonsekwentne
stosowanieteoriimikrogenetycznejwopisiezabu-
rzeńprocesówpoznawczych,emocjonalnychizacho-
wania.Wświetletejteorii,wdużejmierzeopracowa-
nejipromowanejprzezwybitnegoamerykańskiego
neurologaineuropsychologaJasonaW.Browna,tzw.
mikrogenezapoleganaodtwarzaniuwułamkusekun-
dytychsamychpodstawowychprocesów,jakierządzą
zarównoontogenezą,jakifilogenezą.Wedługtejteo-
riikażdezachowaniestanowikulminacjęprocesu,
któryrozpocząłsięntuiteraz”wmózgudanegoczło-
wiekaiprzebiegawciągumilisekund,azarazemroz-
począłsięwmomenciezapłodnieniairozwijasię
przezcałeżyciedanejosobydotejchwili,ajednocześ-
niezacząłsięmilionylattemuwewolucjigatunku
irozwijasięażdotegomomentu.Rezultatemprocesu
mikrogenetycznego,alezarazemontogenetycznego
ifilogenetycznego,jestzachowanie,którewdanym
momencieujawniasięnapowierzchniświadomości,
przejawiającsięwczynachlubpozostającwumyśle.
Wmikrogeneziemamydoczynieniazrozwojem
jednejchwili,momentu,czyliteraźniejszości.Cała
przeszłośćprowadzidopowstaniategomomentu,któ-
rypojawiasięnapowierzchniświadomościprzezuła-
meksekundyizarazznika,zaliczającsiędoprzeszło-
ściidającmiejscenastępnemumomentowiwczasie.
Poczucieciągłościwczasiewynikaztego,żetemo-
mentyneuronalnegoczasunachodząnasiebie,tzn.
zanimdoznaniajednejchwilicałkowiciezniknązpa-
mięci,nadchodządoznanianastępnejchwili,któresą
takiesamezniewielkimdodatkiemtego,cowtej
chwilijestnaprawdęnowe.
Kolejnośćpostrzeganiarzeczywistościprzebiega
odcałościdoszczegółów.Wszystkieprocesyumysło-
wewychodząnzgłębiwgóręinazewnątrz”.Czło-
wiekjestświadomycałegoprocesudopierowtedy,
gdyprocestensięskończy.Każdareakcjazaczynasię
naniższympoziomieskalizachowańiewoluujeku
górze,abynwyjśćnapowierzchnię”wodpowiednim
momencie.Jeżelinastąpiuszkodzeniemózgu,proces
wychodzinapowierzchnięzbytwcześnie.Uszkodze-
niemózgupowodujeodkrycieniższychwarstwpro-
cesuprzetwarzaniainformacji.Jeśliuszkodzonesą
niższewarstwy,mózgpotrzebujewięcejczasuna
znalezieniepołączeńdowyższychpięter.Pojawiają
sięzachowaniazniższychpiętermózgu,niedokoń-
czone,niedokształcone,jakbynwstaniesurowym”,
któresączęstoniezgodnezzasadaminormalnego
zachowania,uznanymiprzezspołeczeństwo.
Zachowanieczłowiekajestwięcuzależnioneod
pięterukładunerwowegoinrzeźbisię”odnajgłęb-
szychwarstw(czyliodpniamózgowia,azwłaszcza
śródmózgowia)wgóręinazewnątrzpoprzezukład
limbicznyijądrapodstawymózguażdokorymózgo-
wej.Nakażdymkolejnympiętrzezarównopercepcja,
jakidziałaniestająsiębardziejzłożoneiszczegółowe
zewzględunabogatszezasobymożliwychdowyboru
zachowań,awyższeprocesymózgoweodbywająsię
niecowolniej,bardziejheurystycznieniżprocesyza-
chodzącenaniższychpiętrach.
Wporównaniuzpodejściamistandardowymiteo-
riamikrogenetycznaróżnisiętym,żekładziemyna-
ciskna:
