Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
2.Jakdziałamózg:odstrukturydoumysłu
Zjawiskotomaistotneznaczeniewbadaniachpo-
tencjałówzwiązanychzezdarzeniem(EventRelatedPo-
tentials,ERPs),zeszczególnymuwzględnieniemprawi-
dłowegowykonywaniazadańidź/stój(GO/NOGO).
Dotegozagadnieniapowrócimyjeszczewdalszejczę-
ścipodręcznika.Funkcjeneurotransmiterówmożepeł-
nićwieleróżnychzwiązkówdrobnocząsteczkowych
ipeptydów.SadowskiiChmurzyński(1989)podkreś-
lają,żenależytuwymienićzwłaszczaacetylocholinę
(ACh),aminybiogenne:noradrenalinę(NA),dopaminę
(DA),serotoninę(5-HT)ihistaminę(His),ponadto
niektóreaminokwasy,kwasgamma-aminomasłowy
(GABA),glicynę(Gly),kwasglutaminowy(Glu),kwas
asparaginowy(Asp)orazpeptydyneuroaktywne(patrz
teżSadowski2007;Kropotov2009).
Wzależnościodskładuchemicznegoneurotrans-
miterówobecnychwpęcherzykachaksonówiden-
drytówznajdującychsięwneuronachtworząsię
szlakiprzekaźnictwaacetylocholiny,noradrenaliny,
dopaminy,serotoninyitd.
Jakzaprezentowanowinnejpracy(Pąchalska
1999),wyodrębniamyczterysystemyszlakówneuro-
transmiterów:
.
.
.
.
cholinergiczny;
noradrenergiczny;
dopaminergiczny;
serotoninergiczny.
Krótkącharakterystykętychsystemówilustruje
tab.2.2.
Systemyneurotransmiterówtworząsieciszlaków
neuronalnych,którezaczynająsięwróżnychmiej-
scachibiegnąprzezcałymózg.Szlakitekrzyżująsię
wielokrotnie,jednakzewzględunaskładneuroche-
micznydziałająodrębnie(Andrewes2001).Omawia-
myjedlatego,żewnowoczesnychbadaniachneuro-
fizjologicznychmająoneistotneznaczeniewokreślaniu
drógprzebiegupołączeńneuronalnych,coumożliwia
konstruowanienowoczesnychmodelimózgu.
Istotaszara,białaisiatkowata
Jeśliprzyjrzymysiębliżejżywemumózgowi,torzuci
sięnamwoczyjegoniejednolitakolorystyka.Tkanka
nerwowajestpodwzględemwyglądumiejscamiszara,
miejscamibiała,awniektórychrejonachprzybiera
charakterystycznyszaro-białykolor.Koloristotyszarej
(patrzSłownik)pochodziodkapilar(drobnychnaczyń
krwionośnych)orazciałkomóreknerwowych.Istota
biała(patrzSłownik)składasięprzeważniezaksonów,
którewychodzązciałkomóreknerwowychwistocie
szarejitworząpołączeniazneuronamiwinnychob-
szarachmózgu.Aksonytepokrywawarstwaizolacyj-
nautworzonazkomórekglejowych,zawierającychte
samelipidy,którenadająmlekukolorbiały(Pąchal-
ska2007).Dlategoobszarukładunerwowego,bogaty
waksonyokrytekomórkamiglejowymi,jestzabarwio-
nynabiało.Głównymzadaniemtejosłonyjestumożli-
wienieszybszegoprzewodzeniaimpulsów(aż40tys.
razy!).Wartododaćwtymmiejscu,żeopóźnieniepro-
cesumielinizacjiudzieckaprowadzidopoważnych
zaburzeńrozwojowych(Markiewicz2007).Istotasiat-
kowata(patrzSłownik)natomiastzawieramieszaninę
ciałkomórekiaksonówiwzwiązkuztymnabierasza-
ro-białegokoloru.
Jądra,zwojeiszlaki(drogi)nerwowe
Następne,ważnedlazrozumieniafunkcjonowania
mózguterminytonjądra”,nzwoje”inszlaki(drogi)
nerwowe”(patrzSłownik).Duża,wyraźniewydzie-
lonagrupaciałfunkcjonalniezbliżonychneuronów
wośrodkowymukładzienerwowym(OUN)nazywa
sięjądrem,awobwodowymukładzienerwowym-
zwojem(wyjątkiemjeststrukturamózgowazwana
zwojamipodstawymózgulubczęściej,byćmożebar-
dziejpoprawnie,jądramipodstawymózgu).Zdarza
się,żegrupapodobnychkomórekorganizujesięna
jednejpłaszczyźnie-conazywasięwarstwąkomó-
rek.Dużenagromadzenieaksonówwiodącychdolub
oddanegojądraczywarstwynazywasięszlakiem
Tabela2.2.Charakterystykaczterechsystemówneurotransmiterów
Nazwasystemu
Cholinergiczny
Dopaminergiczny
Neurotransmiter(y)
Źródło
Neuromodulacja
Acetylocholina(ACh)
Dopamina(DA)
JądropodstawyMeynerta
Istotaczarna
Systemyuwagiorazsystemypamięci
Obszaryruchowe(wprzedniejczęści
mózgu),systemwykonawczy
Pobudzenie,stanyczuwania-snu,system
sensorycznyisieciuwagowe
Ogólnytonusukładunerwowego,system
emocjonalny
Noradrenergiczny
Noradrenalina(norepinef-
Miejscesinawe
ryna,NE)
Serotoninergiczny
Serotonina(SE)
Jądroszwupniamózgowia
Źródło:opracowaniewłasne.
