Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Informacjeogólne
3
poznawczych,doktórychzaliczamy:uwagę,percep-
cję,pamięćiproblemyzuczeniemsię,językimowę
-trudnościzarównozrozumieniem,jakibudową
wypowiedzi(afazje),atakżemodyfikacjetożsamości
iosobowości,zaburzeniaemocjiorazzakłócenia
wzachowaniuadaptacyjnymispołecznymczłowieka.
Uświadomieniesobieznaczeniapomijanychdo-
tychczaszagadnieńwynikam.in.zwieloletnich
(wtymrównieżautorskich)badańpacjentówwybu-
dzonychzdługotrwałejśpiączkiorazpacjentów
zchorobamineurodegeneracyjnymimózgu.Doświad-
czonyklinicystaspotykasiębowiemwówczasprawie
namacalniezezjawiskiemprzenikaniaobjawu(por.
rozdz.5).
Wpodręcznikuwykorzystaliśmynowyparadyg-
matpracymózgu,opartynateoriimikrogenetycznej
(por.teżPąchalskaiMacQueen2008,2008a,2008b).
Pozwalaonująćzaburzeniapoznawcze,emocjonalne
izachowaniazperspektywyprocesu.Jakwiemy,więk-
szośćpodręcznikówneuropsychologiinaświecie,jak
równieżwPolsce(zwyjątkiemnaszychpodręczników
autorskich),jestzbudowananaparadygmaciepracy
mózgu,któryzniewielkimimodyfikacjamiobowiązu-
jeodczasówWernickego(Kiejnaiin.1998).Według
tegoparadygmatuwszystkieprocesyumysłowemożna
podzielićnakonkretnefunkcjewykonywaneprzez
określoneobszary(czyośrodki)mózgowe.Coprawda,
podejściezwanewąskolokalizacyjnymzostałojuż
dawnoodrzucone,alewielepracwykorzystujezmody-
fikowanyparadygmatWernickego.Miejscedziewięt-
nastowiecznychnwykonawcówschematów”zajmują
terazkognitywiści,choćnowszeschematysąbardziej
subtelneizłożone,zgodnieznowąwiedząoneuroana-
tomiiineurofizjologii.Podstawowezałożeniapozostają
jednaktakiesame:kognitywiściwdalszymciągu
przypisujądanąfunkcjęokreślonymobszarommózgu,
którenazywająprocesoramilubmodułami.Natejpod-
stawietworząnmapymózgu”,wczymsprzyjaimroz-
wójtechnikneuroobrazowania.Pomijająjednakfakt,
żeuzyskanedaneprzedstawiająbardzoogólne,prze-
tworzonekomputerowoobrazymózgu,którenieza-
wszeodtwarzająrzeczywistąpracętegoorganu.Po-
nadtozregułysątostatyczneobrazy,którenie
odzwierciedlajądynamikidziałaniatakzłożonegosy-
temu,jakimjestmózgludzki(Zimbardo2009).
Oznaczato,żetradycyjneujęcie,wprzeciwień-
stwiedoujęciaprocesowego,rozpatrujemózgwkate-
goriachwyłączniemechanistycznych.Każdymecha-
nizm(czynarzędzie)składasiębowiemzczęści,
czylizjednostekstrukturalnychpełniącychposzcze-
gólnefunkcje.Każdazaśjednostkastrukturalnama
dowypełnieniaokreślonezadanie,któredecyduje
obudowienietylkodanejjednostki,alecałegome-
chanizmu.
Wprowadzeniedodefinicjineuropsychologiikli-
nicznejpojęciaumysłu(por.teżDunaj1999)uświa-
damia,żemózgniejestproduktemumiejętnościin-
żynierskichzespoługenialnychprojektantów,lecz
bytembiologicznym,produktemdługiegoprocesu
ewolucji.Cowięcej,niejestonwogóleproduktem,
jeżeliprzezproduktrozumiemycoś,copowstaje
wwynikuzakończeniapewnegoprocesu.Tworzenie
sięludzkiegomózgujakotakiegoiindywidualnego
mózgukażdegoznasniejestprocesemzakończonym.
Mózgpodlegaciągłymzmianomodnarodzinażdo
śmierci,akażdyindywidualnyprocesstawaniasię
jestszczególnymodcinkiemwiększegoprocesuewo-
lucji,trwającegoodmilionówlatażdodziśijutra.
Dlategowłaśnie,wprzeciwieństwiedokognitywi-
stów,odpowiedzinanaszepytaniaodziałaniemózgu
powinniśmyszukaćwregułachiprawidłowościach
ewolucji,aniewfabrycekomputerów(por.Fodor
1983;Gazzaniga1988).
JakwskazujewybitnyfizykjądrowyMichoKa-
ku(1995),naszczęściemózgludzkijestbardziej
wyrafinowanyniżuważano.Stwierdzaon,że50lat
temupopełnionodużybłąd,uznając,żeludzkimózg
działajakkomputer,tymczasemtakniejest.Mózg
niemaanisystemuoperacyjnego,aniprocesora.Nie
możnagotakżeprogramować.Mózg,jeżeliwogóle
możnagoporównaćdomaszyny,jestraczejmaszy-
nądouczeniasię,która,coważne,zmieniasiępod
wpływemnabywanianowychumiejętności.Autor
tenzauważa,żeobecnienajbardziejrozwiniętym
iwyrafinowanymrobotemnaZiemijestjapońskiro-
botASIMO,którypotrafibiegać,siadaćnakrześle,
anawettańczyć.Robitowielkiewrażenienaob-
serwatorach,którzyjednakzapominają,żeASIMO,
podobniejaknawetnajlepszylaptop,nigdyniezmo-
dyfikujesamsiebie,żebybyćgotowynanowewy-
zwania,iwciążjesttylkobardziejwyrafinowaną
wersjąliczydeł.
Mózgludzkinatomiastjestnastawionynauczenie
się,absorbowanieizmianęwzależnościodtego,czego
sięwłaśnienauczył.Mózgniedziałajednakwizolacji
odJA,uczuć,potrzebipopędówczłowieka.Można
wręczpowiedzieć,żeczynnikitewywierająznaczący
wpływnadziałaniemózgu,takżeuszkodzonego,co
częstowykorzystujesięwrehabilitacjipacjentówze
zróżnicowanymiuszkodzeniamitegoorganu(Pąchal-
ska2008).Mózgbowiemniezostałzaprojektowany,
leczewoluowałiwdalszymciąguewoluuje,coszcze-
gólniejasnoukazujeopisywanaprzeznaswtympod-
ręcznikuteoriamikrogenetyczna.
