Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.WyobraŸnia
25
wiązywaniemproblemów.Wtymujęciuproblempowstajewtedy,gdyczłowiek
wróżnychsytuacjachżyciowychspotykaniedomkniętąstrukturę.Psychologia
„Gestalt”przypisywałaumysłowiwłaściwośćujmowaniaświata–zarównowe-
wnętrznego,jakizewnętrznego–wkategoriiuporządkowanychstruktur.Takisposób
percepcjiotoczeniadecydowałopostrzeganiuobiektówjakofigurynatle,cojest
podstawąkażdejstruktury,zarównowrzeczywistymświecie,jakiwumyśleludz-
kim.Wprocesiemyśleniastrukturęmożnarozpoznawaćiwyodrębniać(myślenie
reproduktywne)bądźtworzyć(myślenieproduktywne).Pierwszyrodzajmyślenia
występujewsytuacji,gdymamydoczynieniazmateriałemjużustrukturalizowa-
nym,gdyakceptujemytęstrukturętaką,jakonasięprzedstawia,druginatomiast
wsytuacjidostrzeżeniadysharmonii,lukinformacyjnych,czylidostrzeżenianie-
domknięciastrukturalnegolubinnymisłowy–problemu.Niedokończonastruktura,
jakoniezgodnazzasadąfunkcjonowaniaumysłu,wywołujepotrzebęnadaniajej
całościowegocharakteru,codokonujesiępoprzezreorganizacjęelementów
składowychbądźichuzupełnienie.Procesytewymagajązrozumieniawzajemnej
zależnościiskładników,wydedukowaniazasadyichpowiązania.Dokonujesięto
najczęściejwakciezwanymwglądem,procesemolśnienia(iluminacji)czyteż
zjawiskiemAHA!(Pąchalska1999).
Badanianadzdolnościamirozwiązywaniaproblemówdowiodły,iżoskutecz-
nościrozwiązaniadecydujewdużejmierzetolerancjananiedomknięcie.Osoby
lepiejznoszącestanniedookreśloności,niejednoznaczności,stanowiącyatrybut
sytuacjiproblemowej,mogądłużejpracowaćnadrozwiązaniemtejsytuacji,co
owocujewiększąefektywnością(Manning2000).Człowiekbeztakowejtolerancji
wyszukujewkażdejsytuacjipierwszeinajłatwiejszemożliwerozwiązanie,które
niezawszejestnajlepsze,bądźzaprzeczaistnieniuproblemu.Nasilenietejcechy
możnazaobserwowaćupacjentówztzw.zespołemczołowym(por.Kaczmarek1993;
Steuden2000).Możnaoczywiścieposiadaćrównieżprzesadnątolerancjęsytuacji
niedomknięcia,gdyczłowiekwiecznerozważacoraztonowerozwiązania,nie
wprowadzającżadnegoznichwżycie.Skrajnymprzykłademtakichzachowańjest
porzucanierozpoczętychzadańupacjentówzzaburzeniamiselektywnościuwagi
pourazachmózgu(por.Pąchalska2005).Wnauce,taksamojakwżyciucodzien-
nym,niełatwoznaleźćzłotyśrodek,szczególniewtedy,gdychodziokonieczność
ponownegootwarciazagadnień,któredotejporywydawałysiędomknięte.
Poruszonatuproblematykastanowioczywiścietemat–rzekę,októrymnapisano
przezwiekiopasłetomy.Dlacelówobecnychograniczęsięjednakdotychobszarów
zagadnienia,wktórychwidzimykonkretnezaburzeniaupacjentówpourazie
mózgu.Należątu:
–wyobraźnia,
–myślenieabstrakcyjne,
–myślenielogiczne.
1.2.WyobraŸnia
Wyobraźnia,choćnależydopodstawowychprocesówpoznawczych,niezajmu-
jeszczególnieważnegomiejscawgłównychnurtachbadańwneuropsychologii
(MacQueen2001).Możetobyćzwiązanezwielomaczynnikami,zktórychmoim