Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34Rozdział1.WyobraŸniaimyślenie
danezmysłowewswoistysposóbrzeźbiąobrazyrzeczywistościpowstałewnajgłęb-
szychwarstwachukładunerwowego.Wprzypadkuwspomnieńiwyobrażeńweryfi-
kacjaobrazów(czylinajprościejujmującsprawdzenie,czyoneprawdziwelub
fałszywe)jestmożliwawbardzoograniczonymzakresie.Wspomnieniamożna
zweryfikowaćpoprzezkonfrontacjęzinnymizapisamimogącymiświadczyćotym,
cobyło,natomiastwprzypadkuwyobrażeńczekamynaspełnienielubbrak
spełnieniaoczekiwańwywołanychpowstaniemobrazutego,comożebyć,musi
być,powinnobyć,mogłobybyćitd.
1.2.4.WyobraŸniaaemocje
Jednymznajważniejszychelementówskładowychwyobraźniopróczmyślenia,jak
wspomnianowyżej,emocje,którenierzadkostanowiąelementmodyfikujący
istniejącąrzeczywistość.ZakochanyPanMłodywyobrażasobie,żePannaMłoda
jestwkażdymcentymetrzedoskonała,czylinadajekażdejceszeukochanejosoby
znaczeniepozytywne.Jakpowszechniewiadomo,wyobrażany,idealnyportretdru-
giejosobymożesięprzekształcićzłatwościąnainny,niemniejnierealny,negatywny,
karykaturęwręcz,cowiążesięzeznanązresztątendencjązamianywielkiejmiłości
wnienawiść.Problemtkwiwtym,żewyobrażeniatakieczęstopodwpływem
emocjipomylonezpamięciąlubspostrzeganiem(wtymrównieżzespostrzega-
niemzgodnymznastawieniem)tejosoby,coprowadzidoniewłaściwejinterpretacji
rzeczywistości.Innymisłowy:towłaśnieemocjeczęstodecydująotym,coza-
pamiętujemy,acozapominamy,cosobiewyobrażamyorazjaksobiewyobrażamy
danewydarzenie,osobę,przedmiot,doznanie.
Ważnącechęfunkcjonowaniawyobraźnistanowijejzależnośćodskojarzeń
międzyaktualnymibodźcamiaobrazamijużzakodowanymiwmózgu.Dużąrolę
odgrywajątudynamicznepołączeniapomiędzyposzczególnymianalizatorami
(por.teżPąchalska1991;Kaczmarek1984).Naprzykład,gdyosobasłyszyujadają-
cegopsa,natychmiastwumyślepowstajejedno-lubpolimodalnyobrazpsa.Istota
tegoobrazuzależyoczywiściezarównoodobiektywnych,jakisubiektywnychsko-
jarzeńdanegodźwięku;zsamegoodgłosuwyciągamyracjonalnywniosek,żepies
jestdużylubmały,amożnatakżewnioskowaćrównieżlogicznieczypiesjest
zły,czychcesiębawić,czyjestgroźnyitd.Jednakowożobrazy,jakiepojawiająsię
wumyślepousłyszeniuujadającegopsa,niemówiącoskojarzeniachemocjonal-
nych,naturalniemocnozróżnicowane,wzależnościodnegatywnychczypozy-
tywnychdoświadczeńdanejosobywstosunkudopsówwogóle,tylkodoniektórych
psów,ewentualniedotegokonkretnegopsa,któregoujadaniebyłorozpoznane.
Wtejmateriisłowoijęzykmajądoodegraniabardzoważną,choćniewyłączną
rolę.Usłyszanesłowolubprzeczytanywyrazstanowiąjedenznajłatwiejszych,
azarazemnajczęściejużywanychkanałówwywoływaniawyobrażeń.Oglądając
np.abstrakcyjnyobrazszukamywnimsensu,czyliczegoś,comożemynazywać:
„Ach,tojestto!”Najczęściej,choćniezawszeiniekoniecznierozpoznanieprzed-
stawionegozmysłomobrazujestjednoznaczneznazwaniemgo(Williams,Canter
1982;Łopatkiewicz1961,1988),adopieroponazwaniuwyobraźniazaczyna
kojarzyćrozpoznanyelementcałościzinnymi,nieobecnymielementamiitworzyć
wyobrażenie.WhistoriisztukiXXwiekuodwrotemodtegorodzajureprezentacji
rzeczywistego,czylinazywalnegoświata,byłtzw.minimalizm,wramachktórego