Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Krótkieomówienietreścizawartychwposzczególnychrozdziałach
15
Wrozdzialepiątym,zatytułowanymProcesyjęzykoweikomunikowaniesięamody-
fikacjatożsamości,wskazujemy,żemimoburzliwegorozwojunowychneurotechnolo-
giipozwalającychnapoznaniepracymózguwmilisekundach,obserwowaniezaburzeń
językowegoporozumiewaniasięuchorychzuszkodzeniamimózgupozostajewciąż
jednązgłównychdrógodkrywaniatajnikówdziałanialudzkiegoumysłu.Językjest
bowiemnaszymprzewodnikiempoświecie.Kiedysłowatracąznaczenie,wtedyświat
stajesiędlanasnierozpoznawalny,wręcznierealny.Pojawiająsięhalucynacjeiurojenia.
LepszezrozumienieistotyjęzykaimowyumożliwiCzytelnikowizaprezentowanymodel
mowyLeonaKaczmarka.Charakteryzujemyteżbliżejumiejętnościużywaniajęzyka
wróżnychsytuacjachspołecznych,czylipragmatykęjęzykowąijejzaburzenia.Wiąże
siętozkoncepcjąpragmatykijakonczwartegowymiaru”procesówjęzykowychzapro-
ponowanąprzezJohnaL.AustinairozwiniętąprzezJohnaSearle’awteoriiaktówmowy.
Szerzejtezagadnieniaujmujelingwistykatekstu,wktórejzwracasięrównieżuwagęna
znaczenieprzemilczeń,niedopowiedzeńikontekstuwypowiedzi.Istotnejestteżrozróż-
nieniemiędzynarracjąindywidualnąidyskursemspołecznym,gdyżmająoneznaczący
wpływnamodyfikacjęosobowościiwłasnejtożsamości(MacQueen2017).Prezen-
tujemytakżerozważanianatematzwiązkówprocesówjęzykowychikomunikowania
sięzmodyfikacjątożsamości.Oparliśmyjenamikrogenetycznymmodeluprocesów
językowych(wtympragmatyki)opracowanymprzezMarięPąchalską(2007a,2008,
2019a,b).Autorkawiążewnimpragmatykęzprocesamijęzykowymi(fonologicznymi,
semantycznymi,syntaktycznymi)istwierdza,żepragmatykaniestanowiodrębnego
procesu,naskutekktóregopodległadominującadlapragmatyki(naogółprawaupra-
woręcznych)-półkulandodaje”cośdogotowejwypowiedzi,którąwyprodukujedomi-
nującadlajęzyka(naogółlewauosóbpraworęcznych)-półkula.Wszystkiebowiem
procesy(zarównojęzykowe,jakipragmatyczne)sązesobąściślepowiązane,korygując
iograniczającprzebiegtworzeniajednej,spójnejwypowiedzi,rozwijająsięniczymfala
aktywizacjiprzechodzącaprzezkolejnewarstwyośrodkowegoukładunerwowego,od
głębiwgóręinazewnątrz.Uosóbpraworęcznychwjęzykowej,lewejpółkulimózgu,
tworzonesąróżnewzorysiecineuronalnychwarunkująceorganizacjęmowy(rozumienie
imówienie),wprawejzaś,pragmatycznejpółkuli-wzorysiecineuronalnychwarunku-
jąceorganizacjęprocesówpragmatycznych.Zkoleiuosóbleworęcznychjestnaodwrót:
procesyjęzykowetworząwzorysiecineuronalnychwprawej,aprocesypragmatyczne-
wlewejpółkulimózgu.Autorkadodaje,żerównolegleiwedługpodobnychwzorów
przebiegarealizacjaposzczególnychczynności.Procesyjęzykowewiążąsięzwła-
snymJabiologicznym,zorientowanymnaprzetrwanieikontrolowanymprzezpopędy,
Jaemocjonalnym(odczuwającym),zorientowanymnaprzyjemnośćikontrolowanym
przezemocje,orazJapoznawczym(myślącym),zorientowanymnarelacjespołeczne
ikontrolowanymprzezsądy,wartościmoralneiocenykorzyścispołecznych.Wtych
warunkachrealizujesięJaminimalne(robocze)orazJalongitudinalne(autobiograficzne,
całościowe)tworzącespecyficznądladanejosobyautonarrację,czyliunikalnydlaniej
interpretatorsiebieiświata,warunkującypowstawanieiciągłąmodyfikacjętożsamości
tejosoby.Trudnościwzachowaniuautonarracjiiwynikającestądzaburzeniatożsamości
ilustrujeprzypadekpacjentki,uktórejusuniętorozległykrwiakprawejpółkulimózgu.
