Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
PROCESYEWOLUCJI
WZARZĄDZANIUPUBLICZNYM
Administracjapublicznanaprzestrzeniwiekówprzyjmowałaróżneoblicza.
Wstarożytnościurzędnicysłużyliwładcy-suwerenowi,posiadającemuprzy-
miotyboskości.Jegowolastawałasięobowiązującymprawem.Wyspecjalizowa-
naizhierarchizowanaadministracjawykształciłasięwokresieoświecenia,kiedy
formowałysięwEuropiemonarchieabsolutne1.Władzęmonarchyracjonalizo-
wano,uznającgozapierwszegosługępaństwa,działającegodladobraogółu.
Filozofiamerkantylizmu,którawtymokresiewywarłaogromnywpływnapo-
licystówikameralistów2tworzącychwówczaszrębynaukiadministracji,zale-
cała,abypaństwoodgrywałoznaczącąrolęwżyciuspołecznymigospodarce,
cozarazemwzmacniałopodstawywładzyabsolutnejiwymagałowykształcenia
fachowegoaparatuadministracyjnego.Urzędnicyodpowiadalizaswojepoczyna-
niaprzedwładcą.Nietylewiązałyichprzepisyprawa,ileinstrukcjekierowane
donichprzezzwierzchników.DopieropodkoniecXIXw.wrazzugruntowaniem
siędoktrynypaństwaprawaitrójpodziałuwładzypowstaływarunkidofunkcjo-
nowaniaadministracjiwjejwspółczesnymrozumieniu-kierującejsiędobrem
1WChinachjużKonfucjuszstworzyłideowepodstawysłużbycywilnejwoświeceniowym
rozumieniu.Urzędnikówcesarskichpowoływanonapodstawieegzaminówpaństwowych.Konkur-
symiałynaceluwyłonienieosób,którewchodziływskładwieloszczeblowegokorpusuurzędni-
czego.Powołanywdrodzekonkursuurzędnikniebyłprzypisanydokonkretnegostanowiska,lecz
dorangiwkorpusieimógłbyćoddelegowywanydopracywcałymcesarstwie.Więcejorozwoju
administracjiwstarożytnościiśredniowieczuzob.LynnJr.[2005,s.29-30].
2KameralistykajestukształtowanąwXVIIIw.myśląekonomiczną,koncentrującąsięnawy-
odrębnieniunarzędziskutecznegozapełnieniaskarbukrólewskiego-kamery.Uważasięzapre-
kursorkęwspółczesnejnaukiofinansachpublicznych.Naukapolicji(nazwąpolicjiwowymczasie
określanoteżadministrację)miałanaceluokreślenieprogramówdziałalnościadministracjimo-
narchiioświeconej.Obapodejściauznajesięobecniezapowiązane,zaśnaukępolicjitraktujejako
zwiastunprawniczegoujmowaniaproblematykiadministrowaniapaństwem.Więcejnatentemat
zob.Izdebski[2005,s.21-24].Wprzypadkukameralistyki,definiowanejjako„teoriazarządzania
zasobaminaturalnymiizdolnościamiczłowiekatak,abyprzynosiłyonenajwiększekorzyściksię-
ciu,wktóregointeresiepożytkowane”,widocznajestzbieżnośćzmenedżerskimpodejściemdo
sektorapublicznego.HoodiJackson,bazującnaanalizieistotypodejściawłaściwegokameralistom,
określająnowezarządzaniepublicznenowymkameralizmem[LynnJr.2005,s.31-32].