Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Procesyewolucjiwzarządzaniupublicznym
13
niazostanieukazanaewolucjawpodejściudozarządzaniaorganizacjamisektora
publicznego,gdypokontestacjiklasycznegomodeluadministracjiwykształciły
siękonkurencyjnepropozycje.Natymtleprzedstawionezostanąrelacjemiędzy
użytkownikiemaadministracjąorazzmiany,jakimterelacjepodlegały:odrelacji
typupośrednikwładcy-poddany,poprzezrelacjetypupośrednikpaństwa-oby-
watel,dorelacjiusługodawca-klientwujęciumenedżerskimorazusługodaw-
ca-współproducent/partnerwujęciuwspółrządzenia.
1.1.Klasycznymodeladministracji
Współczesnąadministracjępublicznąutożsamiasięzorganizacją,której
modelfunkcjonowaniaodpowiadaklasycznejdefinicjibiurokracjistworzo-
nejprzezMaxaWebera7.Weber,piszącobiurokracji,zajmowałsięjednak
nietylecharakteryzowaniemokreślonegotypuorganizacji,alezagadnieniem
władzyposzukującejmetodskutecznegodziałania8.Biurokracjawjegouję-
ciujestwładząracjonalną/legalnąwodróżnieniuodwcześniejszychrodzajów
władzy:charyzmatycznej-wynikającejzprzymiotówwładcy,itradycyjnej-
opartejnaprzekonaniuotrwałościiświętościistniejącegoporządku9.Zarów-
nobiurokracjaWebera,jakiorganizacjaprzemysłowaTaylorainstrumenta-
miumożliwiającymiefektywneosiąganiecelówwyznaczonychzewnętrznie.
Wprzypadkuorganizacjibiurokratycznejcelewyznaczasystempolityczny,
wprzypadkuorganizacjiprzemysłowej-rynekiakcjonariusze[Morawski
2001,s.49].
7B.G.Peters[1999,s.17]słuszniewskazuje,wjęzykupotocznymorazwczęściliteratury
naukowejtermin„biurokracja”oznaczatosamo,cojakakolwiekorganizacjaocharakterzeadmini-
stracyjnym.Mechanistycznymodelorganizacji,któregobiurokracjereprezentantem,jestnadal
dominującymmodelemwsektorzepublicznym,nawetjeżelibiurokracjerzeczywistenieposiadają
wszystkichcechmodeluidealnego[Peters1999].
8S.N.Eisenstadttwierdzi,żeistniejądwamożliweujęciabiurokracjijakozjawiska:jed-
nopostrzegającebiurokracjęjakoinstrumentułatwiającyosiąganiecelóworganizacjiorazdru-
gieuznającezanarzędziewładzy.Nieprzyznajeonżadnemuztychpodejśćprymatu,uważa
bowiem,żewskazująonenakluczowecechyomawianegopojęciaiwzajemniesięuzupełniają
[Eisenstadt1959,s.302].
9Jeżelibiurokracjajakoformawładzystanowipostępwstosunkudowładzyopartejna
pochodzeniu,totrzebazaakceptowaćmożliwość,żeistniejąbardziejefektywneformywładzy,
któremogąwyprzećorganizacjetypumechanistycznego-infokracje.J.G.Clawsonuważa,że
władzawinfokracjiwynikazdostępudobazdanych,natomiastP.Druckerstwierdzasłusznie,
żebazydanychnieprzydatnebezinterpretacjiichzawartości,zatemkluczowymzasobem
infokracjiludzie.Koncepcjawypieraniabiurokracjiprzezinfokracjęjestzbieżnaztym,co
A.Tofflerokreślamianemtrzeciejfali-zmianspołecznychcharakteryzującychepokępostin-
dustrialną,wktórejgłównymzasobem,awręczśrodkiemprodukcjistajesięwiedza[Clawson
2000,s.76-83].