Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Orientacjarynkowawewspółrządzeniumiastem
1.1.1.BiurokracjaidealnawedługWeberaijejkrytyka
Biurokracjęidealnącharakteryzuje:
hierarchiczność-niższeszczebleorganizacjipodporządkowanewyż-
szym,jednakposłuszeństwonależysięstanowisku,nieosobie,zczegowynika
kolejnacecha;
depersonalizacja,gdzieobowiązekpodporządkowaniasiędecyzjom
urzędnikawynikazichprawnegoumocowania,awięcpozycjaobywatelaiurzęd-
nikawobecwładzyjestidentycznaiwynikazjejrzeczowej,jasnookreślonej
przepisemkompetencji[Szczerski2010,s.19];
legalizm-przesłankiwszelkichdziałańmająźródłowbezosobowych
przepisach,któreprecyzyjnieokreślajązakresuprawnieńikompetencjiposzcze-
gólnychurzędnikówiprzeciwdziałająnakładaniusięipowielaniufunkcjipo-
szczególnychstanowisk;
formalnekryteriakwalifikacji,awansuiwynagrodzenia,gdziestażpra-
cyizasadastarszeństwaodgrywająistotnąrolę;
specjalizacjaipodziałpracywyrażającesięwprecyzyjnymokreśleniu
zakresuzadańiobowiązków,comaograniczaćuznaniowośćwpodejmowaniu
decyzji[Mazur2006,s.54-55].
Webertwierdził,technicznaprzewagaorganizacjibiurokratycznychnad
innymiformamiorganizacjimożebyćporównanadoprzewagiprodukcjimaszy-
nowejnadniezmechanizowanymitechnikamiwytwarzania[Hughes2003,s.24].
Specjalizacjawramachorganizacjizwiększałaproduktywność.Strukturahierar-
chicznaioparcienazasadachprawnychwpodejmowaniudecyzjimiałyreduko-
waćniepewność.Depersonalizacjasystemuoznaczała,żewprzypadkuwystą-
pieniapodobnychokolicznościworganizacjipodjętezostanąpodobnekroki,co
przyspieszałoprocesydecyzyjne.Łącznietecechyiichimplikacjezdecydowały
ouznaniumodeluWeberazapropozycjęwładzynajbardziejefektywnejnatle
pozostałychtypów10.
10ZtymujęciemdyskutujeR.M.WeisswodniesieniudokrytykimodeluWebera,odma-
wiającejorganizacjommaszynowymprzewagiwzakresieefektywnościnadinnymitypamiorga-
nizacji.Stwierdzaon,żewtymmiejscukrytykamodeluWeberajestchybionaistawiahipotezę
obłędnejinterpretacjipracWeberanatematbiurokracji.Pomyłkawynikazezniekształceńmyśli
socjologaniemieckiegowtłumaczeniachdokonanychprzezT.Parsonsa.Weissstwierdza,żeWeber
skupiałsięnazagadnieniachdominacjiworganizacji,amodelswójokreślałjakoracjonalnyzracji
oparciadziałańorganizacjioliteręprawa.NatomiastsamWeberprzyznawał,żenależyodróżnić
racjonalnośćformalną-fasadowąodmaterialnej-celowościowej.Organizacjamożerealizować
celewynikającezformalnychregulacji,równocześnieignorującistotęzamierzeń,któreprzyświe-
całyautoromregulacji,cotępiłobyostrzekrytykikierowanejpodjegoadresemzestronyMertona,
SelznickaczyGouldnera.Nieuważałteż,żejegomodeljestwcieleniemorganizacjiefektywnej.
Atrybutefektywnościzostałnałożonynakonstruktwanalizachdokonywanychprzeznaukowców
amerykańskichpoprzezrozciągnięciepojęciaracjonalności[Weiss1983,s.242-248].